Zienswijzen samenvatten in nota mag

Deze opinie licht zienswijzen tegen een bestemmingsplan toe vanuit verschillende invalshoeken.

De inhoud van een ontwerpbestemmingsplan zal niet altijd bij iedereen goed vallen. Wie het er niet mee eens is kan daartegen een zienswijze indienen voordat het bestemmingsplan wordt vastgesteld (artikel 3.8 Wro).

In dit opiniestuk legt mr. Alphons van den Bergh uit:

• Welke functie en vorm een zienswijze kan hebben;
• Hoe de gemeente zienswijzen samengevat kan weergeven in de nota van zienswijzen;
• Hoe die samengevatte zienswijzen een deugdelijke motivering vormen bij de vaststelling van een bestemmingsplan.

De zienswijzen van burgers tegen een voorgenomen bestemmingsplan kunnen de ene keer gericht zijn tegen het wegnemen van bestaande mogelijkheden (zie bijvoorbeeld ABRvS 10 november 2021, ECLI:NL:RVS:2021:2503, waarin een burger bezwaar maakt tegen de wijziging van zijn woonplaatsaanduiding). Een andere keer zijn het juist de nieuwe ontwikkelingen die het bestemmingsplan mogelijk maakt (zie bijvoorbeeld ABRvS 10 november 2021, ECLI:NL:RVS:2021:2487, waarin een burger vreest voor zijn privacy nu door het bestemmingsplan nieuwe woningen in zijn nabijheid kunnen worden gebouwd).

De functie van een zienswijze

Met een zienswijze kan eenieder zijn zorgen uiten tegen het bestemmingsplan dat de gemeenteraad wil vaststellen. De boodschap is niet altijd defensief (nee, ik ben tegen), maar kan ook constructief zijn (ja, mits…). Ook is het mogelijk dat de gemeenteraad, door het indienen van een zienswijze, op een idee wordt gebracht over andere alternatieven voor de beoogde ontwikkeling dan die de gemeente zelf al overwoog, zoals bijvoorbeeld een andere locatie. De zienswijzefase gaat dus niet alleen over bedreigingen, maar zeker ook over kansen.

Iedereen kan een zienswijze indienen

De regel is dat belanghebbenden een zienswijze kunnen indienen tegen een ontwerpbesluit dat wordt voorbereid met de uniforme uitgebreide voorbereidingsprocedure (artikel 3:15 lid 1 Awb). Maar bij de voorbereiding van het bestemmingsplan wordt van deze hoofdregel afgeweken. Tegen een ontwerpbestemmingsplan kan namelijk iederéén een zienswijze indienen (artikel 3.8 lid 1 sub c Wro). Een burger of bedrijf hoeft dus niet per se in het plangebied te wonen of gevestigd te zijn om een zienswijze in te dienen tegen de vaststelling van het bestemmingsplan.

De vorm van een zienswijze

Een zienswijze tegen een ontwerpbestemmingsplan kan op verschillende manieren kenbaar worden gemaakt door een:

• Schriftelijke zienswijze (artikel 3.15 lid 1 Awb);
• Zienswijze per e-mail (als de gemeenteraad deze mogelijkheid heeft opengesteld, artikel 2:14 en 2:15 Awb. Voor het belang hiervan zie ook ABRvS 12 juni 2019, ECLI:NL:RVS:2019:1887);
• Mondelinge zienswijze (artikel 3.15 lid 1 Awb).

Let op! Een zienswijze kan ook anoniem worden ingediend.
Meer over de anonieme zienswijze leest u in de opinie ‘Anonieme zienswijze? Let op het risico!’ van collega Bo Geurts.

Veelheid aan zienswijzen

Vaststellingsbesluiten van bestemmingsplannen hebben vaak gevolgen voor een grote groep mensen. Het gaat bijvoorbeeld over een groter gebied, waarin verschillende functies worden gecombineerd, zoals wonen en werken, of wonen en waterstaatsbelangen. Dit betekent ook dat de kans op een veelheid aan ingediende zienswijzen groot is. Deze zienswijzen kunnen zijn:

• Gelijkluidend;
• Niet gelijkluidend, maar hebben hetzelfde onderwerp en dezelfde strekking;
• Niet gelijkluidend, ze hebben wel hetzelfde onderwerp, maar niet dezelfde strekking;
• Niet gelijkluidend en ze gaan niet over hetzelfde onderwerp, enz.

De motivering van een besluit - zienswijzen samenvatten

De vaststelling van een bestemmingsplan moet deugdelijk en draagkrachtig worden gemotiveerd (artikel 3:46 Awb). Onderdeel van die motivering is de zorgvuldige beantwoording van de zienswijzen. Het beantwoorden van zienswijzen kan echter tijdrovend zijn. Ambtenaren zullen dan dus creatief moeten zijn om het bestemmingsplan binnen de termijn (12 weken na terinzagelegging van het ontwerpbestemmingsplan) vast te kunnen laten stellen. Zij kunnen bijvoorbeeld de zienswijzen samengevat weergeven in de nota van zienswijzen.  Dat scheelt tijd, maar ze balanceren wel op het dunne koord van de zorgvuldigheid. Voor een burger die een zienswijze heeft ingediend, kan het bij het samengevat weergeven van zienswijzen namelijk niet helemaal duidelijk zijn of zijn zienswijze inhoudelijk is betrokken bij de vaststelling van het bestemmingsplan. Bovendien kan bij het samenvatten een onderdeel van een zienswijze over het hoofd worden gezien.

De Afdeling Bestuursrechtspraak overweegt in dit soort gevallen duidelijk. Zienswijzen samengevat weergeven bij de vaststelling van het bestemmingsplan mag, als de gemeenteraad de gerezen ‘bezwaren’ en redenen maar in de overwegingen betrekt (zie ook ABRvS 10-11-2021, ECLI:NL:RVS:2021:2487 en ABRvS 3 juli 2019, ECLI:NL:RVS:2019:2214).

Een logische overweging, lijkt mij. Meerdere zienswijzen over hetzelfde onderwerp met dezelfde strekking steeds opnieuw identiek beantwoorden is niet nodig. Wel is het van belang om zoveel mogelijk misverstanden te voorkomen. De gemeente doet dit door de nota van zienswijzen thematisch en in heldere taal te beantwoorden. De kans is dan het grootst dat de indieners de beantwoording van hun ingediende zienswijze zullen herkennen.

Meer weten over ‘zienswijzen’?

U kunt het terugvinden in Schulinck Omgevingsrecht, onze praktische kennisbank. Heeft u daarna nog vragen, dan staan de experts van Schulinck voor u klaar om ze te beantwoorden via de juridische helpdesk, vast onderdeel van de kennisbank.