Wkb en Bkb: de rol van de gemeente verandert

De rol van de gemeente verandert aanzienlijk met de inwerkingtreding van de Wet kwaliteitsborging bouwen (Wkb) en het Besluit kwaliteitsborging bouwen (Bkb). Gemeenten moeten zich blijven inzetten om klaar te zijn voor de wijzigingen in vergunningverlening en handhaving bij bouwprojecten per 1 januari 2023.

Op 22 april 2022 is de Wkb al gedeeltelijk in werking getreden. Dit om de formele oprichting van de toelatingsorganisatie kwaliteitsborging bouw mogelijk te maken. Dat is nodig, zodat deze toelatingsorganisatie tijdig instrumenten voor kwaliteitsborging kan goedkeuren. Na de jaarwisseling zullen kwaliteitsborgers aan de hand van die goedgekeurde instrumenten bouwwerken uit gevolgklasse 1 (waaronder grondgebonden woningen) technisch beoordelen. Dit heet ook wel het stelsel van kwaliteitsborging.

Bouwrechtadvocaat, en expert op dit gebied, mr. dr. ing. Peter de Haan, verzorgt op 14 juni 2022 de opleiding ‘De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)’. Daarnaast schreef hij het opiniestuk ‘Snelle invoering kwaliteitsborging in de bouw in zicht’. Nu de Tweede Kamer op 12 april 2022 instemde met de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2023, lijkt zijn voorspelling voor een snelle invoering van het stelsel van kwaliteitsborging uit te komen.

De vraag of de Omgevingswet en de Wkb op 1 januari 2023 in werking treden, zal vooral afhankelijk zijn van ICT. Niettemin blijft invoering een politieke keuze van de Eerste Kamer. Gemeenten kunnen niet anders dan zodanige voorbereidingen te treffen, dat zij op 1 januari 2023 klaar zijn voor de wetswijzigingen. En in de tussentijd mee te doen met proefprojecten.

De Wkb is slechts een raamwerkwet en het Bkb geeft een nadere invulling. Voor gemeenten is het Bkb dan ook veel belangrijker dan de Wkb zelf. Het Bkb bevat naast de invulling van het stelsel van kwaliteitsborging een geheel nieuwe set regels voor bouwtechnisch vergunningsvrij bouwen onder de Omgevingswet. Inmiddels is het Bkb in het Staatsblad gepubliceerd (Stb. 2022, 145). Daarmee is het laatste puzzelstuk voor bouwen onder de Omgevingswet gelegd. Zo bevat het Bkb regels voor de bouwmelding voor de start van de bouwwerkzaamheden als voor de gereedmelding van het gerealiseerde bouwwerk. Het is in ieder geval wenselijk dat gemeenten hun beleid opstellen hoe zij omgaan met het stelsel van kwaliteitsborging. Voor bouwwerken uit gevolgklasse 1 moet twee weken voor ingebruikname een gereedmelding worden gedaan. De initiatiefnemer dient daarbij een dossier bevoegd gezag aan de gemeente verstrekken. Belangrijkste onderdeel van dit dossier is de verklaring van de kwaliteitsborger dat het gerealiseerde bouwwerk aan de bouwtechnische nieuwbouwvoorschriften voldoet. Van rechtswege is ingebruikname verboden als deze verklaring ontbreekt. Het is echter de gemeente die actief zal moeten handhaven om die ingebruikname tegen te houden. Probleem is echter dat uit proefprojecten volgt dat sommige kwaliteitsborgers ook geen verklaring afgeven bij casco bouw en bij deelopleveringen voor een grotere woonwijk. De gemeente is dan aan zet. Handhaving heeft dan - anders dan bij geconstateerde constructieve of brandonveiligheid – niet de voorkeur. Gemeentelijk beleid kan uitkomst bieden.   

Hoe de gemeenten met de uitdaging van de nieuwe regelgeving kunnen omgaan, is te vinden in de complete versie van de opinie van mr. dr. ing. Peter de Haan, die gratis te lezen is voor abonnees van de online kennisbank Omgevingsrecht.