'Deur gaswinning staat nog op een kier'

De provincie Groningen had naast het definitief stoppen met de gaswinning in Groningen ook graag gezien dat de gasputten die nog open kunnen in geval van nood, ook gesloten zouden worden. 'De deur staat nog steeds op een kier. Stoppen met de gaswinning is prima, maar dat gebeurt nu onder voorwaarden. Wij willen die voorwaarden niet.' Dat zegt Tjeerd van Dekken, gedeputeerde namens de Partij van de Arbeid in de provincie Groningen naar aanleiding van het kabinetsbesluit om per 1 oktober de gaswinning in Groningen te beëindigen.

Bron van ellende dicht

De sluiting van het Groningenveld werd alom verwacht, maar markeert wel een historisch moment na zestig jaar gaswinning. 'We draaien de kraan echt dicht: er wordt nul gewonnen', zei Vijlbrief in een toelichting. De problemen van de Groningers zijn nog niet opgelost, erkende hij, 'maar de bron van alle ellende is vanaf oktober dicht'. Gastekorten als gevolg van de oorlog in Oekraïne leidden lange tijd tot onzekerheid. Wegens die 'onzekere internationale situatie' laat hij de mogelijkheid open de gaswinning weer beperkt op te starten. Bij een zeer strenge winter én problemen met de gasopslagen kan dat voorkomen. De gasputten worden volgend jaar echt gesloten. Dit wordt ook in de wet gezet. Groningen werd afgelopen jaren ook als reserve voor die situaties gebruikt. 'Daar moeten we iets anders op verzinnen', aldus Vijlbrief. 'Maar dat gaat wel lukken.'

Wij zeggen: niks productie

'Alles overziend, is dit niet definitief stoppen met de gaswinning', reageert Van Dekken echter. 'Ons uitgangspunt is de veiligheid van de inwoners. Daarom hebben we altijd gepleit voor de gaswinning naar nul. Het lijkt die kant op te gaan, maar er zijn nog gasputten die openblijven, voor het geval er een strenge winter is en die alsnog benut moeten worden. Maar wij willen definitief naar nul.' In het bevingsgebied zijn elf gasputten. Daarvan zijn er zes dicht, maar de resterende vijf die gesloten worden kunnen weer open in geval van nood. 'Wij zeggen: niks productie', aldus de gedeputeerde namens de regio.

Stikstoffabriek mag open

Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gaat onderzoek doen naar maatregelen om de langetermijneffecten van de bevingen zoveel mogelijk te beperken. 'Ik mag hopen dat het aantal bevingen nu afneemt in kracht en hoeveelheid. Daarom is het ook verstandig dat het SodM dat doet', zegt Van Dekken. Volgens hem had de gaswinning al veel eerder gestopt kunnen worden, maar heeft de vertraging van de bouw van de stikstoffabriek in het Groningse Zuidbroek daarbij niet geholpen. Vorige week kwam wel groen licht voor de opening van deze nieuwe stikstoffabriek. Door stikstof toe te voegen aan buitenlands gas, krijgt het dezelfde eigenschappen als Gronings gas, waardoor het ook door consumenten gebruikt kan worden.

Remkes: zeer verheugd

De provincie gaat het besluit van staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) bestuderen. Zowel in de Provinciale Staten en de Tweede Kamer zijn moties aangenomen waarin staat dat de gaswinning omlaag moet, legt de gedeputeerde uit. 'Dus er zijn wel twee stokken om mee te slaan. We zijn ook nog lang niet verschoond van de bevingenproblematiek. Die grond moet rustig worden, als je toch blijft produceren gaat dat niet lukken.' Johan Remkes, voorzitter van het Nationaal Programma Groningen (NPG), laat weten 'zeer verheugd' te zijn met het besluit van het kabinet. Het NPG is een samenwerkingsverband van rijk, provincie en gemeenten voor plannen en projecten die de provincie Groningen vooruit moeten helpen. Het programma heeft een looptijd van tien jaar en duurt tot 2030.

Morele plicht

Het officieel dichtdraaien van de gaskraan, voor het eerst in 2018 door toenmalig minister Eric Wiebes aangekondigd, komt ook op een symbolisch moment. De parlementaire enquêtecommissie bracht eerder dit jaar een vernietigend rapport uit waarin wordt geschetst hoe de politiek en de gas winnende bedrijven het belang van Groningers jarenlang ondergeschikt maakten aan geld en gas. Het kabinet heeft volgens de commissie de morele plicht uiterlijk volgend jaar het veld te sluiten. Dat staat wat de commissie betreft 'bovenaan' de ereschuld die Nederland aan Groningen heeft. Voor het inlossen van die ereschuld zijn de uitbaters van het Groningenveld (Shell en ExxonMobil als moederbedrijven van de NAM) ook verantwoordelijk. Zij lieten zich de afgelopen maanden weinig zien. 'Ik had graag gewild dat ze iets van zich hadden laten horen in de zin dat zij ook iets van die ereschuld voelen', zei Vijlbrief . 'Ik vind dat ze te stil zijn.'

Afsluiting duurt nog jaren

In een reactie noemt de NAM de gaswinning in de door aardbevingen geplaagde provincie een verhaal met 'twee kanten'. Het gas uit Groningen heeft veel leed veroorzaakt, maar volgens directeur Johan Atema ook 'tientallen jaren Nederland en omliggende landen van betrouwbare energie voorzien en met haar opbrengsten in grote mate bijgedragen aan de welvaart in ons land'. De NAM ondersteunt het einde van de Groningse gaswinning 'volledig', stelt Atema. 'Vele Groningers ondervinden nog steeds enorme impact van de aardbevingen.' Het afsluiten van productieputten en opruimen van installaties gaat volgens de NAM nog jaren in beslag nemen. Voor dat werk zegt het bedrijf zo veel mogelijk 'lokale en regionale' aannemers te willen inhuren om de plaatselijke werkgelegenheid te stimuleren. Shell stelt in een schriftelijk statement dat 'het goed is dat de gaswinning in Groningen wordt beëindigd'. 'Intussen zijn we met de overheid in gesprek over het einde van de gaswinning, de ondergrondse gasopslagen en een betere afhandeling van de kosten van schade en versterking.'