Opwek van Energie op Rijksvastgoed programma (OER)

Het Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER) programma onderzoekt de mogelijkheden voor grootschalige energieopwekking in Nederland. Een essentieel aspect van dit programma is het actief betrekken en informeren van de lokale gemeenschap en belanghebbenden. De centrale rol hierin wordt vervuld door de participatiewebsite www.energieoprijksgrond.nl. Deze website dient als een belangrijk communicatieplatform om de omgeving op de hoogte te houden en hun input te verzamelen. De doelstelling is om transparantie te bevorderen en draagvlak te creëren voor de plannen met betrekking tot grootschalige energieopwekking in Nederland.

OER

Het programma OER van het Rijk stelt grond en water beschikbaar voor de energietransitie, met als doel duurzame energie op te wekken met de steun van de lokale gemeenschap. Het initieert tevens de voorbereidingen voor de daadwerkelijke uitvoering van energieprojecten op Rijksgrond, -water en gebouwen door ontwikkelaars. Het primaire doel van het OER-programma is om de Regionale Energie Strategieën (RES) te ondersteunen in hun streven om tegen 2030 35 TWh aan duurzame energie op te wekken. Diverse Rijksonderdelen nemen deel aan het programma, waaronder Rijkswaterstaat (RWS), Rijksvastgoedbedrijf (RVB), en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Doel

Het programma streeft ernaar om via de participatiewebsite kennis te delen met omwonenden, belanghebbenden, programmamedewerkers en alle collega’s van de Regionale Energie Strategieën (RES’en). Het doel is om iedereen te laten profiteren van de opgedane kennis en ervaringen. Deze kennisdeling vindt plaats via diverse kanalen zoals blogs, podcasts, vlogs, e-zines en filmpjes. Bovendien is er binnen de OER-projecten specifieke aandacht voor online participatie, waarbij bezoekers worden aangemoedigd om actief mee te denken over de verkenning op verschillende projectpagina’s.

Vertrekpunten

Rijkswaterstaat (RWS), het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) zijn pioniers in de verkenning van het gebruik van rijksgrond en water voor de energietransitie. Het plaatsen van zonnepanelen is namelijk geen eenvoudige taak. Er zijn tal van aspecten waarmee rekening moet worden gehouden bij de ontwikkeling van een duurzaam energiepark. Hierbij valt te denken aan het onderzoeken van de geschiktheid van de locatie, veiligheidsmaatregelen, en het regelen van de netaansluiting. Daarnaast spelen overwegingen met betrekking tot natuurbehoud, de wensen van omwonenden en de kosten een essentiële rol. In dit proces vervult de participatiewebsite een cruciale functie.

Uitdagingen

• De diverse participatietrajecten starten met de betrokkenheid van bewoners en belanghebbenden.
• De projecten vertonen aanzienlijke verschillen, bijvoorbeeld in omvang, locatie (al dan niet afgelegen) en specifieke wensen. Het is een uitdaging om deze diversiteit adequaat weer te geven op één centrale website. Vandaar dat het tijdens de ontwikkeling van de website van essentieel belang was om flexibiliteit in te bouwen via modules en functionaliteiten.
• Intern werd geconfronteerd met de uitdaging om effectief samen te werken met collega's van diverse organisaties en verschillende afdelingen.

Oplossing

In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) ontwikkelde Mett, in samenwerking met Rijkswaterstaat (RWS), het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), de participatiewebsite www.energieoprijksgrond.nl. De website toonde direct haar waarde toen twee vooruitstrevende OER-projecten geen online participatie konden bieden op hun oude website, maar dit wel konden op de participatiewebsite van Mett. Dit resulteerde in een snelle opvolging van andere OER-projecten.

Resultaat

De participatiewebsite biedt diverse mogelijkheden voor actieve deelname, wat uitstekend aansluit bij het concept om omwonenden en belanghebbenden te betrekken bij het programma. Er is voldoende ruimte gecreëerd voor hen om hun wensen en behoeften kenbaar te maken. Tijdens de coronatijd diende de online participatiewebsite als een effectieve oplossing, en ook nu blijft online participatie succesvol voor het verzamelen van ideeën en plannen. Hoewel bewonersavonden of fysieke bijeenkomsten nog steeds waardevol zijn, zijn ze niet langer een absolute noodzaak.

Daarnaast ondersteunt de participatiewebsite in het tonen aan degenen die werken aan de Regionale Energie Strategieën (RES'en) wat er allemaal komt kijken voordat een marktontwikkelaar daadwerkelijk een energieproject op Rijksgrond kan realiseren. De brede deling van kennis en ervaringen blijft een belangrijk doel.

Om efficiënte samenwerking te bevorderen, wordt er gewerkt aan een besloten samenwerkingsruimte op de website, specifiek voor medewerkers van het programma en de projecten. Hier kunnen medewerkers van RWS, RVB, RVO, gemeenten en provincies snel kennis en ervaringen uitwisselen via stappenplannen, formats en tools. Deze samenwerkingsruimte is van cruciaal belang gezien de aanzienlijke groei van het programma, van 10 projecten in 2019 naar ongeveer 45 projecten in 2024.