Waterschappen willen norm voor waterveilig bouwen

'Er is nú echt actie nodig', zei Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen, afgelopen weekend in de microfoons van RTL Nieuws. Komende jaren moeten er 1 miljoen woningen bijgebouwd worden en dat moet, vindt Van der Sande, klimaatadaptief gebeuren.

Is dit opeens een urgent probleem? De watertoets is niks nieuws en klimaatadaptief bouwen speelt al lang.

'Dat is misschien wel het probleem. Twintig jaar geleden werd ook al gezegd: water en bodem zijn leidend. Maar het is nooit in die mate geëffectueerd. En nu hebben we een regering die het in het coalitieakkoord heeft gezet en komen er gemeenteraadsverkiezingen aan. Die twee actoren moeten het meeste werk leveren.'

 

Brandveiligheid

Het kersverse coalitieakkoord rept van 'een waterveilig land (...) met een toekomstbestendige inrichting. Water en bodem worden sturend bij ruimtelijke planvorming. Om die reden worden waterschappen daarbij eerder betrokken en krijgt de watertoets een dwingender karakter.' Liever dan een dwingende watertoets ziet Van der Sande echter dat er normen worden ontwikkeld voor waterveilig bouwen. 'Vergelijk het met brandveiligheid. We hebben ook geen 345 verschillende brandveiligheidsnormen in Nederland. We hebben er eentje. Dat kan ook voor waterveiligheid: het tegengaan van wateroverlast. Daar kun je landelijke normen op loslaten. Als er nog geen landelijke normen zijn, moet je proberen dat regionaal te doen. In Rijnland (Van der Sande is dijkgraaf van Hoogheemraadschap van Rijnland, red.) proberen we om tot verstandige normeringen te komen voor herontwikkelingslocaties en nieuwe locaties.'

 

Als er zo'n norm is, hoeft u als waterschap niet per se betrokken te zijn. 

'Wij worden gevraagd omdat wij een grote kennisdrager zijn van alles wat met water en bodem te maken heeft. In ons eigen waterschap hebben wij in bijna alle gemeentehuizen een zogenaamd waterspreekuur, waar initiatiefnemers met hun plannen langs kunnen komen. Maar dat is nog niet altijd gericht op de wateroverlast die er over 20, 30 of 40 jaar kan zijn. Als je rekening houdt met de extremen van dan, dan moet je echt anders gaan bouwen. Dat zijn we nog niet gewend.' 

 

Maar er wordt dus wel geluisterd naar het waterschap?

'Als een gemeente of ontwikkelaar zegt: het geld is op en we bouwen eventjes wat traditioneler, want dat komt ons beter uit, dan hebben wij geen middelen om dat tegen te houden. Ik pleit er ook niet per se voor dat we dat met de waterschappen moeten doen. Ik heb eerder gepleit voor landelijke normen om dat af te dwingen. Zodat we een gelijk speelveld voor alle gemeenten en ontwikkelaars hebben om waterverstandig te bouwen.

 

Wat zijn plekken waar in elk geval niet gebouwd moet worden volgens u?

'Een slappe bodem is minder verstandig om op te bouwen. Gebieden die we in de toekomst nodig hebben om het water van de zeespiegelstijging dan wel woest kolkende rivieren op te vangen. Op dat soort plekken moet je bouwen voorkomen. Ideale plekken hebben we niet meer. Die zijn volgebouwd. Als je niet ideaal gaat bouwen, hoe dan wel? Het gaat niet alleen om veiligheid, maar ook om wateroverlast tegen te gaan van extreme regenbuien en om water vast te houden in extreme periodes van droogte.'

 

Kunt u plannen aanwijzen waarvan u zegt: dat moeten we vooral niet doen?

'Het Vijfde Dorp in Zuidplas noemen ze vaak, maar ik vind dat een uitgekauwd voorbeeld. Langs de rivieren moet je oppassen met bouwen, omdat je daar, zeker langs de Rijn, met veel meer piekmomenten in de waterberging rekening moet houden. De Deltacommissaris heeft op een kaart laten zien wat kwetsbare plekken zijn. Je kunt wel op kwetsbare plekken bouwen, maar je zult anders moeten gaan bouwen. Niet traditioneel.'

 

Hoe dan? Drijvend?

'Dat zou kunnen. Je kunt veel doen door veel meer water en groen toe te voegen. Door de bodem als spons te gebruiken. Niet meer compleet verstenen. Zorg dat je als je binnenstedelijk gaat bouwen of herinrichten, al is het maar een straat, dat groen en watervriendelijk doet. We kijken nu heel erg naar die 1 miljoen woningen, maar de meeste mensen wonen in bestaand bebouwd gebied.' 

 

U waarschuwt voor bouwen in de buurt van grote rivieren. Is het niet veilig achter de dijken? 

'Het is niet alleen een kwestie van hoge dijken. We hebben bij het programma Ruimte voor de rivier kunnen zien dat als je water de ruimte geeft je wateroverlast kunt voorkomen. We moeten rekening houden met grotere extremen van waterafvoer, zeker van de Rijn. Die wordt steeds meer een regenrivier. Hoe ga je die managen? Je moet het water de ruimte geven, anders neemt het zijn ruimte, met alle ellende van dien.'