Dus dit is hoe revolutie eruit ziet; wat zijn we naïef geweest

Dat schreef een vriendin van mij op Facebook naar aanleiding van de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen. In mijn voorbereiding voor het stadmakerscongres in Rotterdam las ik een artikel van MIT-econoom David Autor, waarin duidelijk wordt hoeveel mensen in Europa en Amerika uit de middenklasse zijn gevallen door globalisering en technologische disruptie. Hoe zorgen we ervoor dat mensen, gemeenschappen, organisaties, bedrijven en systemen veerkrachtig en weerbaar blijven? Hoe zorg je voor een goede aansluiting van de overheid en de democratie daarbij?

David van Reybrouck stelt dat verkiezingen en referenda primitieve instrumenten zijn die op dit ogenblik de democratie meer schaden dan mogelijk maken. In Rotterdam maken we nu weer een referendum mee. Dit keer gaat het over de woonvisie, waarin Rotterdammers wordt gevraagd om voor of tegen sloop van sociale woningbouw te stemmen. Kort komt het erop neer dat wanneer je tegen de woonvisie bent, je voor verpaupering van wijken kiest. Ik denk dat ik waarschijnlijk ook thuis ga blijven voor het woonreferendum, net als die niet-stemmers bij de Amerikaanse verkiezingen in 2016.

Ik zou het interessant vinden om eens wat beter naar deze niet stemmers te gaan kijken in plaats van ze weg te zetten als domme mensen die hun democratische plicht niet nakomen. Ook wat meer doen met de experimenten rond democratische vernieuwing van binnen en buiten het systeem, zoals Code Oranje kan helpen het vertrouwen te herstellen.

Maar laten we vooral de hand in eigen boezem steken: het feit dat wij de totale overwinning van Trump en dadelijk Wilders niet zien aankomen, zegt veel over hoe goed we kunnen kijken. Het aantal gidsen om je door de Amerikaanse verkiezingen heen te loodsen was tien keer groter dan de totale regioredactie in uw woonplaats en die zogenoemde experts en digitale polls zaten er allemaal naast.

Als kleine redactie van de meetups van Tegenlicht Rotterdam onderzoeken wij zelfstandig boven- en onderop de actualiteit. Dit doen we lokaal naar aanleiding van de spraakmakende VPRO-uitzendingen. Laatst hadden we de meet up Wir Sind Das Volk, over de opkomst van populistische bewegingen in Europa en de racist in ons allen. Het gaat dan niet zozeer over de vraag of aanhangers ‘goed’ of ‘fout’ zijn. De kern van de discussie draait om polarisatie. We praten vaak over de ander maar nooit met de ander. Hierdoor blijft het hokjes tekenen en werkt niemand aan de verbindingen ertussen.

De Amerikaanse filmmaker Moore deed een poging met Michael Moore in Trumpland (nog terug te kijken tot eind november). Onder het motto 'Make America Sane Again' bezocht hij aan de vooravond van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016 een Donald Trump-bolwerk in Ohio en vroeg hen vooral op die “buitengewoon slechte heks” Hillary Rodham Clinton te stemmen. Moore zelf protesteert inmiddels voor de Trump Tower in New York. En Hillary? Zingt Halleluja achter de piano. It ain't over till the fat lady sings.

Lees hier de eerdere columns van Nynke Schaaf