Maak duurzaamheid grijpbaar

Onlangs sprak ik Rachid, sinds twee jaar coördinator duurzaamheid bij een middelgrote Brabantse gemeente. Aan hem de taak om inwoners aan te sporen tot duurzaam gedrag. Maar alle campagnes ten spijt tonen de stadsgenoten weinig interesse in gasloos wonen of elektrisch rijden.

Hoe maakt hij de duurzame ambities van zijn gemeente tijdig waar? Ik vraag het aan gedragsstrateeg Madelon. Zij adviseert Rachid om mensen een aantrekkelijk handelingsperspectief te bieden. Een wat?

De gemeenteraad heeft besloten: in 2030 is de stad klimaatneutraal. Of de ambtenaren dit even regelen. Natuurlijk geeft de gemeente zelf het goede voorbeeld. En volgens het Masterplan Duurzame Stad zijn de doelen prima haalbaar. Alleen … de praktijk blijkt weerbarstiger dan het papier. Inwoners komen maar moeizaam in beweging. De gemeente investeert veel middelen in voorlichting. Om iedereen bewust te maken van de enorme problemen. En om draagvlak te creëren voor noodzakelijke veranderingen: energietransitie, klimaatadaptatie, circulair denken. Mensen moeten snel van het gas af en elektrisch rijden. Maatregelen die écht impact hebben. En natuurlijk, dat vergt flinke investeringen. Maar het is voor een goed doel. Bovendien kunnen mensen goedkoop geld lenen. Dus dat komt wel goed, toch?

Afgezien van een paar pioniers ziet Rachid weinig beweging. En 2030 komt steeds dichterbij. Alle communicatie ten spijt – of juist door al die communicatie? – raken steeds meer mensen gefrustreerd. Verbaasd stelt hij vast dat de politieke ambities niet synchroon lopen met de groene wensen van inwoners. Raar, de politiek is toch de stem van het volk? Duurzaamheid is voor velen echter een ‘ver-van-mijn-bed-show’. We krijgen dagelijks een schuldgevoel aangepraat, maar kunnen de grote problemen zelf niet oplossen. En dan is fors investeren in gasloos wonen of elektrisch rijden, twee bestuurlijke stokpaardjes, wel erg onaantrekkelijk. Het biedt mensen geen zichtbaar voordeel op korte termijn. De communicatieve druk vertaalt zich in frustratie en struisvogelgedrag. Wat te doen?

Madelon: 'We moeten duurzaamheid weer grijpbaar maken. Hak het op in kleine stukjes en bied mensen een handelingsperspectief. Je kunt ook duurzaam zijn in kleine dingen. Stimuleer enthousiasme door kleine successen en complimenteer mensen daarmee. Dat smaakt al snel meer.' De route naar verduurzaming loopt dus via vele kleine stapjes. Hoe dichter bij huis en hoe zichtbaarder het resultaat hoe groter het enthousiasme. Laat iedereen verduurzamen op zijn eigen manier. Voor de een betekent dat minder vliegen en dakisolatie. Voor de ander is het vegetarisch eten, vaker fietsen en tweedehands kleding. En voor sommigen zelfs gasloos wonen of elektrisch rijden.

Vorige week sprak ik Rachid weer. Misschien was hij wel een beetje ‘too obsessed’ met specifieke thema’s. Er leiden tenslotte meerdere wegen naar Rome. Hij heeft nu ook oog voor kleinere duurzaamheidsknallers. Rachid: 'Neem nou spouwmuurisolatie: kleine investering, lager gasverbruik en direct voelbaar meer comfort. Daar worden mensen echt blij van. En voor je het weet smaakt dat naar meer.'  Samen met buurtbewoners werkt hij nu aan nieuwe plannen. Vol enthousiasme praat hij over tegelloos tuinieren, hippe insectenhotels en e-bike rallies. Alles om duurzaamheid weer grijpbaar én leuker te maken. Ik ben benieuwd en blijf hem zeker volgen.

René Notenbomer