Wormenhotel en virtuele afvalcoach

Hoe doet Horst aan de Maas dat toch? Met 27 kilo restafval per inwoner per jaar heeft de gemeente nu al het VANG-doel voor 2025 gehaald. In deze week van de circulaire economie legt de wethouder uit hoe dat is gelukt.

Virtueel vuilniszakje

De laatste loot aan de stam van het afvalsysteem van de gemeente Horst aan de Maas is afvalcoach Zack, een virtueel vuilniszakje dat inwoners op Facebook en Instagram toelacht om te laten zien hoe inwoners een afvalfractie moeten scheiden. Of juist boos kijkt bij hoe het niet moet. 'Deze week hebben we e-waste, vorige week hadden we papier, daarvoor hittebestendig glas, daarvoor matrassen, daarvoor kerstbomen', somt afvalwethouder Roy Bouten (PvdA) op. Hij houdt zijn mobiele telefoon omhoog met daarop een lachend vuilniszakje. 'Een laagdrempelige manier om steeds een ander thema te laten zien.' Of Zack een succes wordt, weet Bouten nog niet, 'maar we zien wel dat er interactie op komt. Soms stellen mensen vragen, soms wordt er over het afvalsysteem gediscussieerd.'

Boekel

Inwoners van de gemeente Horst aan de Maas zetten in 2020 27 kilo restafval aan de straat, aldus het CBS. Daarmee heeft de Limburgse gemeente nu al het VANG-doel (Van Afval Naar Grondstof) voor 2025 gehaald: maximaal 30 kilo restafval per jaar per inwoner. Ter vergelijking een greep uit de CBS-lijst: Boekel zat in 2020 op 32 kilo, Olst-Wijhe op 45, Steenwijkerland op 68 kilo, het Zeeuwse Sluis op 299 kilo en Vlaardingen op 341 kilo.

Tuinkorven

Cruciaal voor de goede score van Horst aan de Maas is, meent de wethouder, 'een hoog servicelevel en lage kosten. Alleen maar bewustwording en zeggen: samen zorgen voor de generatie van later ... daar geloof ik niet in. Je moet inwoners wat bieden.' Zo staan verspreid door de gemeente 1.250 tuinkorven waar bewoners altijd hun tuinafval kwijt kunnen. 'Een jaar later kunnen ze gratis compost ophalen', vertelt Bouten, 'gemaakt van hun eigen tuinafval.' Het heeft bewoners van de kern Sevenum geprikkeld om een wormenhotel te starten, waarin buurtbewoners samen hun etensresten composteren. Bouten: 'Door ons circulaire systeem zijn er altijd wel mensen te vinden die denken: met die pilot wil ik wel meedoen.'

Etensresten

Vaak ophalen is ook belangrijk, vervolgt hij. Twee keer per week wordt GFE opgehaald; de gemeente heeft de T in GFT vervangen door de E van etensresten. 'Die fractie is nat en zwaar en daar heb je elke dag veel van. Dat apart ophalen is qua kilo's misschien wel het belangrijkste als het gaat om zakken huishoudelijk afval.'

Kinderopvang

Voor restafval en pmd (plastic-, metaal- en drankverpakkingen) komen vuilniswagens nu eens per twee weken langs. Dat kan half zo vaak, meent Bouten. 'Zelf zet ik eens in de zes of acht weken een zak aan de weg.' Maar wat als kleine kinderen de vuilniszak vullen met riekende luiers? Luiers zijn inderdaad een groot deel van het afval, beaamt hij. Daarvoor heeft de gemeente inmiddels 38 luiercontainers geplaatst bij seniorencomplexen en kinderopvang. De oogst gaat ter recycling naar ARN in Weurt.

Burgerpanel

De grootste sprong maakte de gemeente al een jaar of tien geleden door bij een gemeentelijke herindeling van de nood een deugd te maken en drie afvalsystemen te harmoniseren. De fractie restafval kromp in één jaar van 183 tot 32 kilo per inwoner. Draagvlak werd gekweekt met een burgerpanel dat meedacht 'met alle facetten. Moeten we een klein afvalbakje of zakken?' en werd verbreed door 'bijna 400 zwerfafvalprikkers' uit te rusten met pakkers en veiligheidshesjes; door een afvalcoach die mensen met vragen helpt; doordat verenigingen met de inzameling van oud papier jaarlijks 150.000 euro in verenigingskassen sluizen. 'Sommige verenigingen draaien voor 50 procent van hun begroting op die opbrengsten. Zo worden ze ambassadeurs van ons systeem.'

Regendag

En toen dreigden oude matrassen een dure afvalstroom te worden. Voor een kostendekkende afvoer moest een inwoner 45 euro per matras aftikken bij de gemeente. Bouten: 'Dat moet dan ook nog droog zijn, anders nemen we het niet mee. Dan verplicht je mensen dus om op een regendag een matras plastic gewikkeld buiten te leggen. Terwijl we afval willen voorkomen.' De kringloopwinkel organiseerde een goedkopere afvoer door matrassen in te nemen, waarvan ze bovendien een deel voor hergebruik kon verkopen.

Gele kaart

Regelmatig krijgt de wethouder collega's op bezoek die het kunstje willen afkijken. Toch relativeert hij het succes. 'Als ik kijk naar buurgemeente Venlo, met veel hoogbouw ... dan heb ik makkelijk praten. Kijk bij ons, als een pmd-bak heel zwaar is, kijkt de inzamelaar erin. Die weet bij welk huisnummer die bak hoort en waar de vervuiling plaats heeft gevonden. Dan krijgt die een gele kaart. In stedelijk gebied kun je natuurlijk nooit achterhalen wie vervuiling heeft veroorzaakt. In plattelandsgemeenten zijn schone afvalstromen makkelijker te organiseren.'