Duurzame meerwaarde multifunctionele accommodaties
MFA’s: gebouwen met diverse soorten gebruik en verschillende eigendomssituaties.
MFA’s brengen verschillende maatschappelijke activiteiten bij elkaar, vaak letterlijk onder één dak of anders in elk geval dicht bij elkaar. Ze bieden meer dan alleen de (overigens belangrijke) functie van dorpshuis of wijkcentrum. We zien een bundeling van onderwijs, sport, cultuur en zorg. Ze hebben betekenis als fysieke plek waar het bruist én ze bundelen de organisatorische slagkracht van een lokale gemeenschap.
Clustering maatschappelijke voorzieningen
De ontwikkeling om uiteenlopende maatschappelijke voorzieningen te clusteren in één gebouw of complex bestaat al de nodige jaren. Soms ligt de nadruk wat meer bij de ‘culturele functie’ en wordt het in de volksmond ook wel een ‘cultuurhuis’ of ‘cultuurcluster’ genoemd.
Inclusieve samenleving voor alle leeftijden
MFA’s zijn belangrijke bouwstenen voor een vitale en inclusieve samenleving voor alle leeftijden. Ze faciliteren een omgeving waar jongeren kunnen groeien door een naadloze integratie van kinderopvang, scholen, sport, verenigingsleven en vaak een jeugdhonk. Tegelijkertijd bieden ze ondersteuning aan ouderen door activiteiten te organiseren die sociaal contact, gezonde voeding en lichamelijke activiteit stimuleren, waardoor ouderen actief blijven in de samenleving. Tot slot biedt een MFA voor iedere inwoner een centrale plek voor ontmoeting, verbinding, maatschappelijke activiteiten en evenementen.
Daarnaast worden in MFA’s vaak culturele en sportieve activiteiten gecombineerd met maatschappelijke functies, waardoor ze dienen als toegankelijke inloop- en dagbestedingsfaciliteiten voor kwetsbare inwoners en als uitvalsbasis voor bijvoorbeeld sociale wijkteams. Het versterken van de sociale cohesie in dorpen of wijken is daarbij een hoofddoel.
Hernieuwde belangstelling voor MFA’s komt voort uit diverse maatschappelijke trends:
- De afgelopen decennia zijn door fusies en herindelingen grotere gemeenten ontstaan. De band tussen bestuur en burger is minder hecht.
- De bevolking vergrijst en vereenzaamt, wat leidt tot maatschappelijke problemen die voorkomen kunnen worden als mensen weer meer naar elkaar - en in het bijzonder naar eenzame ouderen in de buurt - omkijken.
- Gezinnen bestaan vaak uit tweeverdieners voor wie er weinig tijd en aandacht rest voor maatschappelijke activiteiten. Niettemin maken ze wel graag deel uit van de lokale samenleving. Sport en culturele activiteiten zijn drijvende krachten achter participatie.
- Vaak is individualisering een gevolg van een groeiend verschil in opleidingsniveau. Mensen krijgen meer kansen om keuzes te maken voor zichzelf. Maar sommigen raken ook hun doel in het leven kwijt. Welke betekenis heeft het leven als je het vooral voor jezelf leeft?
- De zorginfrastructuur: eerstelijnszorg concentreert zich in toenemende mate in gezondheidscentra, vaak in grotere kernen. Samenwerking én ondersteuning door vrijwilligers op basis van de gemeenschapszin kan de zorg ook in kleine kernen overeind houden.
- De coronapandemie heeft het belang van sociale ontmoeting een nieuwe impuls gegeven.
- Betrokkenheid van vrijwilligers. Wat deze voorzieningen gemeen hebben is de grote betrokkenheid van medewerkers en vrijwilligers en het groot aantal verenigingen en/of (cultureel-)maatschappelijke organisaties die er samenkomen/gebruik van maken. Deze voorzieningen staan midden in de lokale samenleving, weten wat er aan maatschappelijke initiatieven speelt en waar behoefte aan is. In onze steeds verder gedigitaliseerde en individualistische wereld, waarin kennis en vermaak voor iedereen thuis beschikbaar is, blijkt de behoefte aan echte ontmoeting, verbinding, persoonlijk contact, zingeving en gemeenschapszin toe te nemen.
Waardevol
Een MFA is toekomstgericht en flexibel. Niet alles wat er in de toekomst gaat gebeuren kunnen we nu al voorzien. Sterker nog, de plek en het gebouw zelf creëren de gelegenheid om samen dingen te doen die je van tevoren niet bedacht had. Onder de vlag van een MFA ontstaan ook nieuwe dwarsverbanden. Denk aan een huisarts die laaggeletterdheid signaleert, waarna de bibliotheek een leesbevorderingsprogramma biedt. Deze cross-overs hebben duidelijk maatschappelijke meerwaarde.
Financieel zorgenkindje?
Gemeentebesturen staan over het algemeen positief tegenover multifunctionele accommodaties (MFA's) vanwege de efficiëntie in het aanbieden van gecentraliseerde diensten, kostenbesparing door gedeelde faciliteiten, en het bevorderen van sociale cohesie. MFA's dragen ook bij aan duurzaamheid en de revitalisering van wijken. Echter, er zijn uitdagingen zoals financiering, onderhoud van de faciliteiten en het verkrijgen van voldoende draagvlak bij alle betrokken partijen.
Haalbaar maken MFA
HEVO adviseert gemeenten en gebruikersorganisaties over effectieve modellen voor MFA’s en wijst op veelvoorkomende valkuilen in samenwerking en financiën. Vaak zijn er problemen zoals onderbenutte voorzieningen, onevenredige risicoverdeling en onvoorziene kosten door rente, afschrijvingen of wetswijzigingen. Ook wordt de noodzaak van professionele bedrijfsvoering benadrukt, aangezien MFA’s veelal afhankelijk zijn van vrijwilligerswerk, wat beperkingen heeft in verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Daarnaast werkt HEVO het gebouwconcept uit en begeleiden wij de betrokkenen bij het ontwerp- en realisatieproces.
Hoewel de ontwikkeling en exploitatie van MFA's aanzienlijke investeringen vereisen, rechtvaardigen de voordelen van een levendige en gezonde gemeenschap deze kosten ruimschoots.
De businesscase
Bij de ontwikkeling van een MFA is het cruciaal om een uitgebreide businesscase op te stellen waarin alle financiële aspecten worden overwogen. Deze businesscase zorgt ervoor dat kosten en opbrengsten over de gehele levensduur van het project in balans zijn. Hierbij worden kapitaallasten, die ontstaan door de initiële investering in het gebouw, meegewogen. Het totale financiële plaatje omvat niet alleen de bouw- en aankoopkosten, maar ook de exploitatiekosten om het gebouw en de faciliteiten te onderhouden. Denk hierbij aan uitgaven voor energie, onderhoud, schoonmaak en belastingen. Tot slot nemen we de kosten en opbrengsten van de bedrijfsvoering (denk aan horeca, verhuur en evenementen) mee om het beeld compleet te maken.
Meer weten?
Neem dan contact op met Michiel Otto of kijk op onze site.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.