Toekomstbestendig Beckum: MFA voor verbeteren leefbaarheid

In Beckum, het enige kerkdorp in de gemeente Hengelo met ongeveer duizend inwoners, werken de gemeente en de dorpsraad sinds oktober 2021 hard aan een programma om het dorp toekomstbestendig te maken. Het Omgevingsprogramma Leefbaar Beckum voorziet in de bouw van 130 woningen voor jonge huishoudens en starters binnen de komende tien jaar, en de oprichting van een multifunctionele accommodatie (MFA) waar bestaande dorpsvoorzieningen onder één dak zullen samenwerken. HEVO ondersteunt de gemeente en dorpsraad bij het opzetten en uitwerken van deze MFA.

'Met mijn 38 jaar behoor ik tot de laatste generatie die bijna volledig in Beckum kon blijven wonen. Op een enkeling na zijn jongere mensen vanwege het ontbreken van betaalbare woningen vertrokken naar elders. Beckum is daardoor een van de snelst vergrijzende dorpen in Twente. Er is weinig aanwas meer op de basisschool, die nu al te weinig leerlingen heeft. Ook het verenigingsleven komt steeds meer onder druk te staan. Beckum dreigt daardoor in een vicieuze cirkel te raken, terwijl het dorp juist veel potentie heeft. We worden omringd door groen, wonen op een kwartier van een universiteit, hogeschool en ROC en zitten binnen vier kilometer op de snelweg. Het is zonde als dat niet wordt benut.’

Gedateerde gebouwen

Aan het woord is Stefan Wielens, sinds ongeveer 2½ jaar penningmeester van de Dorpsraad Bruisend Beckum. Samen met zes anderen vormt hij het nieuwe bestuur, dat er kwam als antwoord op de nieuwe energie bij de gemeente Hengelo en de noodzaak iets aan de leefbaarheid van Beckum te doen. ‘Het dorp heeft jarenlang niet zo veel aandacht gekregen van de gemeente’, vertelt wethouder Marie-José Luttikholt van onder meer welzijn en cultuur. ‘Dat werd door Beckum ook zo ervaren. De gemeente heeft uitgesproken de ontwikkeling van het platteland van Hengelo belangrijk te vinden. Deze dynamiek, in combinatie met de bestaande energie in Beckum, heeft geleid tot een intensieve samenwerking en een gezamenlijk Omgevingsprogramma. We zijn daarbij vanaf het begin als gelijkwaardige partners opgetrokken.’

Erik Tissingh trok als projectleider het Omgevingsprogramma voor de gemeente en de dorpsraad. ‘Behalve het behoud van de leefbaarheid ging het daarin ook om een nieuwe toekomst voor de vier bestaande voorzieningen in Beckum: IKC De Bleek met peuteropvang en basisschool, het clubhuis van de tennisvereniging, sporthal ’t Geertman en gemeenschapshuis 't Proggiehoes. In dit gemeenschaps­huis trekken de verschillende verenigingen in Beckum jaarlijks zo’n tienduizend bezoeken, maar het gebouw is op. Ook de andere voorzieningen, die verspreid over het dorp liggen, zijn qua gebouw verouderd en hebben hoge energielasten. Het is dan zaak om hiervoor een logisch antwoord te vinden. Dat is het samenbrengen van de voorzieningen onder één dak.’

Naoberschap

Om uit te vinden hoe de verschillende organisaties in de MFA kunnen samenwerken, schakelden de gemeente en de dorpsraad HEVO in. In meerdere sessies werd onderzocht welke functies in de MFA moeten komen en welke mogelijkheden er zijn om ruimten te delen. Voor Anne Ensink, directeur van IKC De Bleek, was het vanaf het begin vanzelfsprekend om samen met het gemeenschapshuis in één gebouw te trekken. ‘Dat past bij de saamhorigheid van Beckum en het Twentse naoberschap. Het is op zich wel lastig dat de bouw van de school, die straks plaats moet bieden aan 96 leerlingen (nu heeft De Bleek er 66), uit een ander potje wordt gefinancierd dan de MFA en dat de eisen strenger zijn. Maar ik vind het niet meer dan logisch dat we ruimten delen en verenigingen bijvoorbeeld bij ons kunnen vergaderen. En als er inderdaad twee afzonderlijke bouwdelen komen met een centraal hart, waaraan nu wordt gedacht, dan moeten die twee goed verbonden zijn met elkaar. Zodat je zo van het ene in het andere deel kunt komen en iedereen elkaar makkelijk weet te vinden. Hoe dat er precies uit gaat zien, werken we met steun van HEVO verder uit. Dat wordt nog wel een uitdaging in de komende jaren. Welke concrete afspraken maken we bijvoorbeeld over het beheer?’

Maatschappelijk geld goed besteden

Het is nadrukkelijk de bedoeling dat een stichting vanuit het dorp zelf als opdrachtgever fungeert voor de nieuwbouw van de MFA en dit gebouw later ook gaat exploiteren. Stefan Wielens: ‘De eerste berekeningen wijzen uit dat dit mogelijk is. Het past bij het zelfvoorzienende karakter van ons dorp. Zo kunnen we ook inhoud geven aan onze extra ambities. Wij hebben een handbalteam dat in de landelijke hoofdklasse meedoet. We willen graag een sporthal waarin we thuis kunnen spelen. Als zelfstandige stichting kunnen we daar zelf de middelen voor zoeken, onder meer via de inkomsten uit de eigen exploitatie.’ Dat een stichting zelf de MFA gaat exploiteren is voor de gemeente Hengelo - die er 7,6 miljoen euro voor heeft uitgetrokken - spannend, erkent wethouder Luttikholt. ‘Als gemeente zullen we toch willen meekijken naar hoe bijvoorbeeld het onderhoud is geregeld. En hoe worden de exploitatierisico’s verdeeld, ook als de stichting het gebouw in eigendom zou nemen? Uiteindelijk gaat het om maatschappelijk geld dat goed moet worden besteed.’

Urgentie

Er is dus nog genoeg om uit te zoeken voor de MFA. Tot nu toe verloopt het proces echter voorspoedig, concludeert Erik Tissingh. ‘Dat heeft te maken met het sterke gedeelde gevoel van urgentie. Het komt nu aan op de uitdagende uitvoering. Het duurt nog tot zeker 2028 voordat de MFA er staat. En ook al is de samenwerking tussen dorpsraad, gemeente en school uitstekend en voelt de bevolking zich nauw betrokken bij de ontwikkelingen, het is toch een hele uitdaging om de schwung erin te houden. Het is zoals bij een goed huwelijk; daaraan moet je hard blijven werken.’

Reactie HEVO

‘Wij bewonderen de manier waarop de gemeenschap in Beckum het initiatief heeft genomen en de schouders onder de ontwikkeling van de nieuwe MFA zet. De kracht komt uit de inwoners zelf en dat is - met steun die de gemeente Hengelo op alle fronten biedt - het beste recept voor een vitale, lokale samenleving’, aldus Michiel Otto (directeur HEVO).