Het duurt nog maar even: over ruim een jaar nulemissiezones

Over een ruim een jaar, op woensdag 1 januari 2025, worden in zeventien gemeenten de eerste nulemissiezones van kracht. De vrachtwagens en bestelbusjes die vanaf die datum die zones binnenrijden, mogen slechts aangedreven worden door stroom of waterstof. Het jaar erop volgen nog eens elf gemeenten.

Viviane Heijnen, staatssecretaris op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, is verantwoordelijk voor de invoering van de nulemissiezones. In een Kamerbrief afgelopen maandag geeft ze een tussenstand, en stuurt ze een adviesrapport naar de Tweede Kamer dat een blik op de nabije toekomst werpt.

Heijnen wil bijvoorbeeld dat vanaf 2027 ook aan touringcars met brandstofmotoren de toegang tot de zones wordt ontzegd. Daarnaast zal met vijf gemeenten proefgedraaid worden met het gedeeltelijk buiten de deur houden van uitstotende taxi's. De gemeenten Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam en Tilburg kwamen met de taxibranche tot het Afsprakenkader Emissieloos Taxivervoer. Hiervoor is wel nog een wetswijziging nodig, schrijft Viviane Heijnen.

Zie hieronder een overzicht uit het rapport van adviesbureau APPM over de momenten waarop verschillende voertuigen niet meer in de nulemissiezones mogen komen en wanneer verwante besluiten van kracht worden.

En de personenauto's?

Personenauto's worden tot ten minste 2030 gevrijwaard van nulemissiezones. Een volgend kabinet moet beslissen wanneer ook deze voertuigen onder het regime van de zones gaan vallen. Tegelijkertijd verandert vanaf dat jaar de situatie voor personenauto's behoorlijk. Allereerst is het de Nederlandse ambitie om vanaf 2030 alleen nog emissieloze personenwagens toe te laten in de verkoop.

Daarnaast, als de Eerste en Tweede Kamer het ermee eens zijn, wordt de Motorrijtuigenbelasting vanaf dat jaar niet langer berekend op basis van doodeenvoudig autobezit, maar op basis van gereden kilometers. De naam van deze aanpak is: Betalen naar Gebruik. Eén doel is de verdere afname van de CO2-uitstoot door het verkeer, schrijft kenniscentrum KiM Een ander doel is het dichten van een gat: het Rijk krijgt minder binnen uit accijns op brandstoffen.

Kentekencamera's

De opstellers van het adviesrapport van APPM benadrukken dat de emissiezones opgeschaald kunnen worden. Het probleem is wel dat de gemeenteraad voor elke wijziging een Verkeersbesluit moet vaststellen, inclusief de bijbehorende bezwaarprocedure. Daarnaast is handhaving belangrijk, na een coulanceperiode voor de broodnodige gewenning aan het nieuwe regime. De handhaving kan met hulp van BOA's of mobiele camera's. De meeste gemeenten zullen een ANPR-camera gebruiken, die kentekens herkent, denken de onderzoekers.

De kosten van die handhaving liggen bij de gemeenten, terwijl de boetes naar het rijk vloeien. Daar staat tegenover dat gemeenten tot en met 2030 5,6 miljard euro aan klimaatgeld krijgen, dat ook aan de nulemissiezones besteed kan worden.

Zie hieronder overigens een afbeelding, afkomstig uit het rapport van APPM, die de verhouding tussen de nulemissiezones van drie gemeenten toont.

Complexe ontheffing

Tot slot kunnen vrachtwagens en bestelbussen die in bezit van particulieren zijn een ontheffing krijgen voor de nulemissiezones, maar dat is lastig omdat er geen basisregister is voor de types eigenaren van deze voertuigen. Het praktische gevolg voor gemeenten en burgers: 'een complex ontheffingenbeleid'. Dat kost veel ambtelijke capaciteit, dus mogelijke kopzorgen voor gemeentesecretarissen. Daarom bepleit het adviesbureau: laat die ontheffing vervallen, op termijn.