Heeft Gelderland al in 2032 een kleine kernreactor?

‘Wat wij nu kunnen verwachten is dat we in 2032 met de eerste SMR’s functioneel kunnen zijn als we daadkrachtig optreden. Dat is de doelstelling uit het coalitieakkoord, dus daar gaan we ook voor.’ Dat zei BBB-gedeputeerde Ans Mol-van de Kamp twee weken geleden tijdens een statendebat over de energietransitie in Gelderland. ‘Volgend jaar willen we voor die locatiekeuze gaan staan.’

Met een SMR verwijst de gedeputeerde naar de kleine kernreactoren, de Small Modular Reactors, waar ook de provincies Overijssel, Limburg en Drenthe interesse in hebben, evenals een gemeente als Den Helder. Maar zo snel als Gelderland dat denkt, kan een SMR helaas niet geplaatst worden, schrijft klimaatminister Rob Jetten nu in antwoord op Kamervragen. Zelf gaat hij er vanuit dat de eerste SMR in Nederland tegen 2040 overeind staat.

First-Of-A-Kind

Uit een eerdere marktanalyse van de Nuclear Research And Consultancy Group (NRG) in Petten bleek dat een lichtwaterreactor een minimale doorlooptijd van ongeveer zeven jaar heeft, waarvan drie jaar voor de vergunningverlening. Nederland wil per se een beproefde techniek, en geen zogenaamde First-Of-A-Kind-reactor. Dat betekent dat er waarschijnlijk gewacht moet worden op ontwikkelingen in het buitenland, al is een lichtwaterreactor op zichzelf niet nieuw. Ook de vijftig jaar oude kerncentrale in Borsele is een lichtwaterreactor.

Rusland en China

Zowel in Rusland als China staan al werkende SMR's. Het probleem is dat dit geen ‘gelijkgezinde landen’ zijn, zoals minister Jetten schrijft. ‘Om die reden kan er nog geen volledige zekerheid worden gegeven over de technische en financiële haalbaarheid van SMR’s.’ Andere landen zijn minder afwachtend. Jetten noemt Tsjechië, Polen, Frankrijk, Groot-Britannië en Zweden als landen die begin jaren 2030 een SMR willen hebben staan, al of niet First-Of-A-Kind.

Het Canadese staatsbedrijf Ontario Power Generation wil in 2029 een SMR hebben draaien. Hetzelfde geldt voor Roemenië, met financiële steun van de VS. Onderstaande illustratie uit de marktanalyse van NRG toont in hoeveel landen SMR's worden ontworpen. ‘Leren van lessen uit het buitenland voorkomt mogelijk first-of-a-kind problematiek in Nederland’, schrijft de minister.

Oefenen met SMR's

Vanaf dit najaar tot halverwege volgend jaar wil het kabinet samen met decentrale overheden simulaties doen: oefeningen met onder meer de vergunningverlening en de ruimtelijke inpassing. De vergunningverlening verloopt via de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS), maar verder zijn gemeenten het bevoegd gezag. Dat is op basis van de Energiewet, die voor gemeenten de bovengrens legt bij elektriciteitscentrales van 500 MW.

Afgelopen februari begon de Europese Commissie de zogenaamde Industriële Alliantie voor SMR’s, waarbij meerdere (deels) Nederlandse partners betrokken zijn. Eén daarvan is de Group of European Municipalities with Nuclear Facilities (GMF), waarvan Borsele-burgemeester Gerben Dijkstra de president is. Ook werkt Nederland mee aan een SMR-initiatief van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).

Geen Chemelot

Het kabinet denkt dat SMR's allereerst interessant zijn voor industriële bedrijven. Na de zomer is er een bijeenkomst met de industrie en de provincies. Een tegenvaller is dat in Limburg, dat voorop loopt in het onderzoeken van SMR's, is geconcludeerd dat op het industriepark Chemelot toch geen kernreactor past. ‘De ruimte rond een SMR is immers aan bepaalde voorwaarden gebonden’, schreef de provincie in maart. ‘Chemelot constateert dat vanwege de onderlinge risico’s van chemische installaties, gecombineerd met de veiligheidseisen rondom een SMR de locatie Chemelot ongewenst is.’

Een ander obstakel is dat een jaar na de oprichting in Maastricht van een SMR-alliantie, er in Limburg nog onduidelijkheid is over de integrale energieopgave. Dat is een probleem. ‘Immers zonder deze visie is ook niet de vraag te beantwoorden hoe noodzakelijk kernenergie, en SMR’s in het bijzonder, is.’