Groen aanbesteden 2.0 dient meer doelen dan milieu

Hergebruik van veen dat vrijkomt bij de verdieping van een watergang om verderop een Natura 2000-rietmoeras aan te leggen in plaats van de conventionele manier van storten op een weiland. Het is een van de recente voorbeelden waarbij een waterschap als Rivierenland tracht de CO2-emissies (door vermeden  grondtransport), geluidsoverlast en hinder voor bewoners te beperken, en tegelijkertijd werkt aan natuurontwikkeling en waterveiligheid.

Meerdere doelen
Niet zelden is de nieuwe manier van werken bovendien goedkoper. Zeker als de klus wordt uitgevoerd door lokale of regionale aannemer is er ook nog een economische plus in de vorm van werkgelegenheid (social return). Peter Willems, programmamanager duurzaamheid, innovatie en klimaat, grossiert in voorbeelden van projecten waarbij meerdere doelen in één werk worden gediend. Desondanks blijft het belangrijk om voortdurend aandacht te blijven vragen voor andere belangen, zoals  milieu, natuur, verkeer of woningbouw, constateert Willems.

Gunningscriteria
Bewustzijn bij medewerkers is cruciaal. De nieuwe zienswijze heeft namelijk consequenties voor het aanbesteden en de contractlegging van het werk. In de aanbestedingswijze volgens EMVI (Economisch Meest Voordelige Inschrijving) kunnen overheden aannemers en subcontracters bonuspunten geven als zij in publieke werken meer rekening houden met natuur of milieu. De aanbesteder kan tal van gunnings- en subgunningscriteria aan de dag leggen, naast louter de prijs-kwaliteit-verhouding. Milieukenmerken, duurzaamheid en transport spelen vandaag de dag al steeds meer een rol, maar ook sociale factoren en overlast voor de omgeving zoals bijvoorbeeld geluid. De aanbestedende overheid weegt dan deze factoren ten opzichte van de prijs.

Duurzaam beton
Ook andere waterschappen, provincies en een gemeente als Nijmegen timmeren aan de weg door duurzaam aan te besteden. Nijmegen gebruikte als eerste gemeente in Nederland vorig duurzaam beton voor de aanleg van een 300 plaatsen tellende Park & Ride terrein bij de Waalsprong. Er is sprake van multifunctioneel ruimtegebruik: het transferium fungeert als overstapplaats voor de bus van en naar het centrum, de parkeerplaats wordt ook gebruikt door bezoekers van een grote nabijgelegen bioscoop en vermoedelijk ook voor evenementen. In Nijmegen is voor de duurzame aanbesteding van de P&R plaats de beoordelingsrichtlijn 'Bouwprojecten met duurzaam beton' toegepast. 'De richtlijn geeft de opdrachtgever het gereedschap om uniform en eenduidig duurzaam aan te besteden met een combinatie van circulair en CO2-arm beton. Om de duurzame kwaliteit van het project te borgen is een controleprotocol opgezet waarin staat hoe, waar en wanneer gecontroleerd wordt', aldus het Netwerk Betonketen.

Kantoormeubilair
Niet alleen in het GWW-werk, waar jaarlijks miljarden overheidsgeld omgaan, maar ook bij de inkoop van kantoormeubilair is veel te winnen, zo blijkt bij Rijkswaterstaat.  'Bij het facilitair management ontstaat steeds meer bewustzijn dat bijvoorbeeld door reparatie of een nieuw stofje over de bureaustoel een verlenging van de levensduur ontstaat die zowel flinke CO2-besparing als financiële voordelen oplevert', zegt Sabien van der Leij, categoriemanager bij het Inkoop Uitvoeringscentrum Bedrijfsvoering. Dat bureau doet de inkoop van een groot deel van de Rijksoverheid.

Besparingen
'Kantoormeubilair is zeer kansrijk als het gaat om opnieuw gebruiken van spullen', zegt Van der Leij. Wat helpt, is dat een opnieuw beklede bureaustoel of een tot loungebank omgebouwde archiefkast alleen al bij Rijkswaterstaat jaarlijks twee tot drie miljoen euro bespaart. Uit een onderzoek van bureau Turntoo blijkt dat dit bij de gehele Rijksoverheid kan oplopen tot acht à elf miljoen euro, elk jaar weer. Ook de flexibilisering van de werkplekken, de inkrimping van de rijksoverheid en de  digitalisering van de informatievoorziening maakt dat veel kantoor- en kastruimte overschiet. Belangrijk is dat ook leveranciers als Ahrend, Gispen en Drentea meewerken om de duurzaamheidsdoelen te halen. 'We kunnen pas echt circulair aan de gang als de hele keten samenwerkt.'

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur 21 (inlog)