Geen regels, dan mag het. Of toch niet?

Onlangs was de jaarvergadering van onze Volkstuinvereniging. Grondbezit in welke vorm  dan ook veroorzaakt heftige emoties. Ieder jaar kiezen dus ook wij nieuwe bestuursleden, staat het huishoudelijk reglement ter discussie en zijn er verhitte discussies. Het leed dat verenigingsleven heet

Gevraagd werd of de generator voor het sproeien van de tuin mag draaien, terwijl de tuinier naar huis is. De generator stopt immers vanzelf als de benzine op is. De vragensteller was bang voor brand. Een vraag over een veilige leefomgeving dus. Interessant voor de toepassing van de Omgevingswet was de hierop volgende discussie.

Iemand had navraag gedaan bij de Veiligheidsregio. Daar kwam – kennelijk na een hele zoektocht – uit dat er geen rijksregels gelden. ‘Dan mag het dus!’ concludeerde een voorstander. ‘Tenzij de gemeente daar regels voor heeft!’ riep een ander lid. Waarop de lijvige APV werd doorgeploegd, maar niets werd gevonden. Hoe gemakkelijk zou het zijn als je digitaal tevoorschijn kon toveren welke regels gelden. Maar dat kan (nog) niet. Dus is het ‘doe-het-zelven’ in allerlei wetten.

‘De gemeente verbiedt het ook niet, dus het mag’ constateerde de voorstander. ‘Nee,’ zei een ander lid ‘want in de handleiding van de fabrikant staat dat je het ding nooit onbeheerd mag achterlaten.'  'Ja, maar dat is je eigen verantwoordelijkheid.'. Dat bleek de vonk die dit jaar de vergadering deed ontbranden: ‘O ja, nou, dat kennen we!' 'Ik ben voor brand verzekerd. Moet je ook doen!' 'Ja voor brand in jouw huisje. En wat als dat van mij dan ook afbrandt. Kan ik bij jou verhaal halen? En als jij dan geen geld hebt?' Tjonge, waren we opeens in het privaatrecht en het verzekeringsrecht beland. Echt olie op het vuur was de reactie: ‘Wees eens niet zo pessimistisch. Wanneer komt zoiets nu voor?’

Vervolgens opperde iemand dat het niet zou mogen als we dat in het huishoudelijk reglement zouden zetten. Hup, stukje verenigingsrecht erbij. Goed idee, vond de vergadering. Kon meteen meegenomen worden of je op zaterdagavond na zevenen en op zondag als er verder niemand is, mag sproeien. Want dat verbiedt het huidige reglement, zodat er ook geluidsarme tijden op de tuin zijn. ‘Ik ben alvast tegen’, riep iemand ‘want je kunt op die tijden ook goed met de gieter water geven.'

Ik ben maar niet over duurzaamheid begonnen. Hoe oké is het om met benzineverbruik je plantjes te sproeien? Zeker als het waterschap het sproeien voor de boeren beperkt en we weten dat het grondwaterpeil laag is. Los daarvan: verdampt er bij deze manier van sproeien niet veel te veel water voordat het de grond bereikt? Misschien kunnen we ook regenwater  beter vasthouden? Moet eigenlijk het hele water geven niet onder de loep? Misschien kunnen we beter andere planten kweken? Het was mijn vrije zaterdag. En dit leek me niet het goede moment.

De voorzitter hamerde af. Volgend jaar komt er een voorstel of het reglement hierop moet worden aangepast. Een groepje leden gaat het voorbereiden. Einde discussie. Voor nu althans.  

Zo denken we meer in Nederland. Als iets niet verboden is, dan mag het. Variaties daarop die ik bij trainingen hoor: ‘Is het verplicht? Niet? O, dan hoeft het niet?’ ‘Staat er een sanctie op die verplichting? Niet? O, dan kijken we nog eens wat we doen!’ En op een feestje in de buurt: ‘Er wordt toch niet gehandhaafd. Je kunt het gerust doen?’

We vinden in Nederland dat we te veel regels hebben. De Omgevingswet moet dat aantal verminderen en het rijk heeft dat al gedaan. Maar voor minder regels is meer nodig dan regels schrappen. Er moet een besef zijn, dat ook zonder regels bepaalde zaken echt niet kunnen of juist toch zouden moeten. Als van alles mag en niets moet, gaat het om de vraag wat je zou moeten willen. Of in ‘omgevingswets’: hoe daarmee zoveel mogelijk maatschappelijke doelen worden gehaald. Daarnaast speelt dat wat ik wil moet zijn afgestemd op wat anderen mogen, willen en doen. Bij de aanvang van de stelselherziening kreeg dit veel aandacht onder de noemer ‘cultuurverandering’ en paradigmawisseling bij de overheid en meer eigen verantwoordelijkheid voor de samenleving.

Ik vrees toch dat daar afspraken bij horen: is het niet publiekrechtelijk, dan wel privaatrechtelijk. Is het niet juridisch dan als omgangsvorm.

Op 26 juli berichtte de Volkskrant dat Frankrijk winkeliers bij wet heeft verboden om de deuren open te zetten als de verwarming of de airco aanstaat. Vanwege het energieverbruik. Nederlandse winkeliers zien het niet zitten, want dan komen er minder klanten.

Minder regels. Er is nog een lange weg te gaan.