Een transparante, eerlijke energieprijs voor lokale energiegemeenschappen

Met de opkomst van lokale energiegemeenschappen en een groeiend bewustzijn over de oorsprong van energie, wordt het steeds interessanter om te verkennen welke innovatieve en transparante modellen er zijn voor het opwekken en leveren van elektriciteit. Een van deze vernieuwende modellen is het kostprijs+ model, dat perfect aansluit bij de behoefte om energie lokaal te verhandelen zonder tussenkomst van de groothandelsmarkt. Wat maakt het kostprijs+ model zo uniek en hoe verhoudt het zich tot bestaande praktijken zoals zelflevering? In dit blog leggen we het principe achter het kostprijs+ model uit en gaan we dieper in op de voordelen voor energiegemeenschappen.

Wat is het kostprijs+ model?

Het kostprijs+ model is een innovatief marktmodel – ontwikkeld door het Local4Local consortium – voor het beprijzen van elektriciteit met het doel om lokaal opgewekte energie lokaal te delen met de leden van een energiegemeenschap tegen de kostprijs+. In de kern betekent het een transparante prijsvorming voor lokaal opgewekte energie. Hierbij wordt een rekenmodule toegepast die voor alle energiegemeenschappen gelijk is. De energieprijs wordt dan gebaseerd op de volledige doorgerekende prijs van het opwekken, inkopen, distribueren, opslaan, delen en leveren van hernieuwbare energie, verrekend met de inkomsten uit flexibiliteitsmarkten en de verkoop van overschotten van hernieuwbare elektriciteit of warmte. 

De kostprijs+ zorgt ervoor dat er:

• Bedrijfseconomisch gezonde businesscases ontstaan voor energiegemeenschappen. In de kosten zijn o.a. meegerekend financieringskosten inclusief rentes, personeelskosten, materiaalkosten en onderzoekskosten.
• In de plus zijn o.a. meegerekend reserveringen voor toekomstige investeringen, het opvangen van risico’s en investeringen in maatschappelijke doelen. 

Wat dit model onderscheidt ten opzichte van het huidige marktmodel, is de bottom-up benadering. Waar de traditionele energiemarkt een top-down aanpak hanteert, staan bij het kostprijs+ model energiegemeenschappen aan het roer.

Hernieuwbare-energiegemeenschappen wekken hun eigen energie op en kunnen bestaan uit zowel lokale overheden als ondernemingen en burgers. Bij een overschot kunnen deze gemeenschappen hun energie eerst verkopen aan andere energiegemeenschappen in de regio tegen de door hen vastgestelde kostprijs+. Als er geen lokale afnemers zijn, wordt de energie aangeboden op de groothandelsmarkt. Dit ‘gelaagde’ energie-ecosysteem bevordert niet alleen de onderlinge samenwerking, maar verkleint tevens hun afhankelijkheid van de externe energiemarkt.

Gelijktijdigheid als onmisbaar aspect binnen het kostprijs+ model

Initiatieven als het kostprijs+ model ontstaan door een combinatie van een groeiend bewustzijn rondom duurzame energieopwek en groeiende behoefte aan transparantie. Een cruciale voorwaarde voor het kostprijs+ model is gelijktijdigheid van opwek en verbruik. Wanneer je bijvoorbeeld zonnestroom opwekt, is het optimaal om deze direct te verbruiken en - in geval van een overschot - te verhandelen tegen de kostprijs+. Dit garandeert niet alleen maximale efficiëntie, maar zorgt ook voor een stabiliteit. Als er geen match is tussen de opwekking en het verbruik, ben je alsnog genoodzaakt om energie tegen de actuele marktprijs op de groothandelsmarkt in te kopen.

Dit zijn de voordelen van het kostprijs+ model

• Transparantie: 
  De prijs wordt bepaald door een duidelijke en transparante berekeningsmodule die gelijk is voor alle energiegemeenschappen. In een markt waar prijsvorming vaak complex en ondoorzichtig is, biedt het kostprijs+ model een verademing door duidelijkheid te scheppen over hoe prijzen tot stand komen.

• Minder afhankelijkheid van prijsschommelingen: 
  Het kostprijs+ model en het gelaagde energiesysteem zorgen voor een stabielere en voorspelbaardere energieprijs. Hierdoor zijn energiegemeenschappen minder gevoelig voor prijsfluctuaties op de externe energiemarkt en worden onverwachte kostenpieken vermeden.

• Lokale betrokkenheid: 
  Het model bevordert niet alleen de betrokkenheid van de lokale gemeenschap, maar draagt ook bij aan de lokale economie en versterkt het gemeenschapsgevoel. Door de nadruk te leggen op lokale productie en consumptie, wordt het draagvlak voor duurzame energieproductie vergroot.