Het omgevingsplan: beleidsneutraal of beleidsrijk?

Het omgevingsplan vervangt de traditionele bestemmingsplannen en omvat alle regels die een gemeente stelt voor de fysieke leefomgeving, van bouwen en wonen tot gezondheid en duurzaamheid. Dit maakt het omgevingsplan een essentieel instrument om gemeentelijke beleidsdoelen te realiseren. Maar hoe verhoudt beleid zich tot het omgevingsplan, en welke mogelijkheden zijn er om beleid hierin op te nemen?

De beleidscyclus onder de Omgevingswet helpt gemeenten om beleidsprocessen inzichtelijk en uitvoerbaar te maken. In een eerder artikel raadden we al aan om de beleidscyclus als kompas te gebruiken en zo de verschillende Omgevingswetinstrumenten samen te brengen. Het opstellen van een omgevingsvisie is vergelijkbaar met de eerste fase van beleidsontwikkeling: het bepalen van de richting, ondersteund door participatie en het afwegen van dilemma’s. Dit vormt de basis voor realistische ambities met breed draagvlak.

De volgende stap is beleidsdoorontwikkeling. Hierin vertaal je de abstracte ambities uit de omgevingsvisie naar concrete en uitvoerbare doelen via programma’s. In deze programma’s werk je precies uit welke acties je gaat ondernemen, welke middelen je inzet en hoe je gaat meten of je doelen worden bereikt. Denk aan het instellen van subsidies, het vastleggen van regels in het omgevingsplan of het verlenen van vergunningen. Door tijdens de uitvoering continu te monitoren, kun je tijdig bijsturen en zo effectief werken aan het realiseren van je ambities.

Met deze aanpak wordt het gat tussen visie en omgevingsplan gevuld, en wordt duidelijk welk instrument het meest geschikt is om doelstellingen te realiseren.

Tips voor beleidsmakers

Het volgen van bovenstaande stappen zorgt ervoor dat je tijdens het opstellen en uitwerken van beleid nadenkt over de juridische verankering ervan. Om beleidskeuzes af te dwingen, kan het namelijk nodig zijn beleid en bijbehorende regels op te nemen in het omgevingsplan Maar hoe vertaal je beleid vervolgens in omgevingsplanregels? Hier zijn enkele tips:

1. Maak beleid uitvoerbaar
Zorg dat er voldoende middelen zijn om het beleid te realiseren. Complexe maatregelen die moeilijk uitvoerbaar zijn, kunnen leiden tot regels die niet worden nageleefd.

2. Pas participatie toe
Betrek burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties in een vroeg stadium. Dit verhoogt de acceptatie en zorgt voor beleid dat aansluit bij de lokale behoeften.

3. Stel integraal beleid op
Zorg dat nieuw beleid aansluit bij bestaande doelen, documenten en andere beleidsonderwerpen om tegenstrijdigheden te voorkomen. De Omgevingswet vraagt om een integrale benadering.

4. Stel effectief en doelgericht beleid op
Beleid moet bijdragen aan duidelijke en concrete beleidsdoelen en moeten evalueerbaar zijn.

Door deze stappen en tips toe te passen, ontwikkel je als gemeente een omgevingsplan dat daadwerkelijk bijdraagt aan de gewenste ontwikkeling van de leefomgeving.