Corona als vliegwiel voor Asser binnenstad

Na het schrappen van een omstreden outlet center aan de rand van de stad kwam de focus van Assen weer helemaal te liggen op de binnenstad. Met een nieuwe centrumvisie en een beetje hulp van corona gaat de gemeente de leegstand te lijf. 

Sterkte
Wat nou, coronacrisis? Als projectleider gebiedsontwikkeling Rutger Hoekstra afgelopen zomer door de winkelstraten van het royale Asser centrum liep, telde hij méér bezoekers in plaats van minder. ‘Het uitgestrekte winkelgebied was in dit geval onze sterkte’, vult zijn wethouder Mirjam Pauwels (economische zaken, VVD) aan. ‘Onze slogan in coronatijd was: “Assen biedt ruimte.” Er waren hooguit twee punten in het centrum waar we als gemeente de bezoekersstromen wat moesten bijsturen.’

Corona 
Wat zijn de gevolgen van corona voor de Nederlandse binnensteden? Is het de laatste druppel voor de al jaren in zwaar weer verkerende retail? Of kunnen dreigende faillissementen een vliegwiel zijn om als gemeente impopulaire, maar noodzakelijke maatregelen door te voeren, zoals centrumverkleining en het verplaatsen van winkels. Maatregelen die onder gewoon gesternte op veel verzet stuiten van ondernemers en pandeigenaren.

Waterhoofd
Binnenlands Bestuur toog naar Assen. Voor alle duidelijkheid: de Drentse hoofdstad (70.000 inwoners) rekent zich allesbehalve rijk. De uitgestrekte binnenstad mag nu in coronatijd even een pre zijn, dat geldt als het ooit weer tot normale omstandigheden komt zeker niet. ‘We hadden hier een waterhoofd aan winkelvierkantemeters’, vat wethouder Pauwels eerdere analyses van een aantal retailbureaus over de Asser binnenstad samen. Het centrum kreeg de afgelopen jaren te kampen met oplopende leegstand – ook de Drent koopt graag online. 

Outlet center 

Om ook de groeiende regionale concurrentie het hoofd te bieden, moesten alle neuzen in Assen in dezelfde richting. Daar schortte het nu juist aan. Een omstreden plan voor een nieuw outlet center aan de rand van de stad had winkeliers en pandeigenaren tot op het bot verdeeld en raakte ook de gemeente die zich erachter schaarde. Het was uiteindelijk de provincie die in 2018 de stekker uit de plannen trok. Het leverde Assen behalve een kater ook veel ruis op in de verhoudingen, beaamt Pauwels. ‘Zowel tussen ondernemers onderling als tussen ondernemers en gemeente.’

 

Donker oranje

Zo stonden er veel signalen op rood of, op z’n minst, donker oranje toen Assen in 2016 onder leiding van een externe procesmanager en in samenwerking met het Kadaster aan het project vernieuwing binnenstad begon. Een te groot winkelgebied, veel leegstand en nogal wat ondernemers en pandeigenaren met de hakken in het Drentse zand. Een pilot stedelijke herverkaveling bracht dat jaar de problemen in beeld. ‘Bij alle betrokkenen rees het besef dat je verder moet kijken dan je eigen pand, je eigen bezit’, blikt Pauwels terug. ‘Het werd een collectieve opgave: hoe gaan we de binnenstad weer up to date maken. Het onderlinge vertrouwen groeide. Een voorwaarde om alle nieuwe uitdagingen het hoofd te bieden.’

 

Compacter centrum 

‘We moesten naar een compacter centrum’, zegt gemeentelijk projectleider Hoekstra. ‘Daar was iedereen het snel over eens. Er is ook nauwelijks discussie geweest over hoe groot het nieuwe kernwinkelgebied moest worden. Wél over wat er voor de winkels buiten dat gebied in de plaats moest ­komen.’  Die vraag hoefde weldra niet meer te worden beantwoord. ‘We hebben hier soms de nadelen van Groningen, maar ook de voordelen, lacht Hoekstra. ‘In Groningen kun je slecht aan een woning komen. In Assen heb je alle voorzieningen en eengezinswoningen voor een redelijke prijs. Daarnaast hebben we een enorme inhaalslag gemaakt met het wonen boven een winkel. Dat was hier uitzondering in plaats van regel. Nu is het regel in plaats van ­uitzondering.’

 

Mobiliteit

Wonen als panacee voor de leegstand in het centrum. Het lijkt een aantrekkelijke remedie maar er zijn grenzen, constateert wethouder Pauwels. ‘Als je in het centrum meer woningen toevoegt, krijg je er ook meer mobiliteit. Mensen moeten naar hun woning, bezorgdiensten. Wil je dat als ­gemeente?’ Een zelfde effect ziet ze door de corona nu bij de horeca optreden: die richt zich meer op bezorgen. ‘Dan staat de afdeling handhaving aan mijn bureau over de vele bezorgautootjes in het centrum. In de eerste fase van de corona wilde je de ondernemers mogelijkheden geven om wat extra te verdienen. Maar wat doe je als die trend blijvend is?’ 

 

Aangepaste visie

Daarom werkt Assen nu aan een aangepaste binnenstadsvisie 2.0. Pauwels: ‘Die gaat niet alleen over de aanpak van leegstand, maar vooral over de vraag: hoe krijg je op termijn een evenwichtige binnenstad. Met welke functies? Want gaandeweg kom je vanuit het ­leegstandsprobleem een heleboel andere vraagstukken tegen.’

 

Vliegwiel
En ja, corona kan daarbij als vliegwiel dienen. Pauwels ziet de laatste tijd opvallend veel nieuwe winkeltjes oppoppen. ‘Wellicht een teken dat er door de corona meer kan. Er is volop beweging. Bij kleinere panden, maar we zijn ook serieus in gesprek met partijen die grotere oppervlaktes bezitten. We constateren meer wisseling van eige­naren. Een teken dat er afboekingen plaatsvinden.’

 

Te gelde

Hoekstra ziet kansen om de bezoekersstroom van afgelopen zomer te gelde te maken. ‘Uit onderzoek blijk dat we daar nog een enorme slag kunnen maken. Mensen hebben nu ontdekt hoe mooi Drenthe is.’ En een pijnpunt in het centrum: slechts een klein percentage van de bezoekers van het populaire Drents Museum brengt nu een bezoek aan de grote winkelketens rond het excentrisch gelegen Koopmansplein. Een speelroute moet kinderen (en hun ­ouders of grootouders) via verrassende plekken verder de binnenstad in leiden. ‘Ga je daarmee de oorlog winnen? Nee. Maar het zit niet altijd in grote dingen.’

 

Speeleiland

Wél een groot ding is de aanpak van datzelfde Koopmansplein. De laag gelegen stenen vlakte staat bij hoosbuien snel vol water. Hoekstra: ‘We willen voorkomen dat in de toekomst de omliggende winkels onderlopen en meer ruimte creëren voor groen; voor ontmoeting en beleving.’ Het plein krijgt onder meer een fontein, een speeleiland voor kinderen en voorzieningen voor evenementen. Zo moet het 

volgens Pauwels een ‘multifunctioneel beleefplein’ worden waar het ‘niet alleen tijdens de winkeluren gezellig is, maar ook daarbuiten’.

 

Lees het hele verhaal over de Asser binnenstad deze week in BB17 (inlog)