CDA-broeders domineren in de meeste waterschappen

Van de 119 zetels in het dagelijks bestuur van de waterschappen nemen vrouwen er 18 in, zo blijkt uit een inventarisatie van Binnenlands Bestuur. In maar liefst elf van de 26 vorige week beëdigde bestuurscolleges maken mannen volledig de dienst uit. Tel daar nog bij op dat sinds 1 januari er ook nog slechts één vrouwelijke dijkgraaf is en het totaal oogt extra vooroorlogs.

Het streefgetal van de regering, vastgelegd in het meerjarenbeleidsplan emancipatie 2006-2010, gaat er vanuit dat 30 procent van de heemraden volgend jaar van vrouwelijke kunne is. De stimuleringsmaatregelen van Binnenlandse Zaken om meer vrouwen in de waterschappen te krijgen wierpen kennelijk weinig vruchten af. Weliswaar is er ten opzichte van vier jaar geleden een schamele 0,7 procent winst geboekt, maar duidelijk is, dat dat bij lange na niet wordt gehaald. Tussentijdse bestuurswisselingen zijn een zeldzaamheid in ’s lands oudste democratische bestuurslaag.

Mannenzaak

Volgens Lisette Dekker, beleidsmedewerkster van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) is de geringe aanwezigheid van vrouwen in de waterschapsbesturen deels historisch te duiden. ‘Water was vroeger altijd een mannenzaak, gekoppeld aan de agrariërs’, zegt Dekker. Verder past de geringe aanwezigheid van vrouwen in de waterschapsbesturen in de lijn dat het glazen plafond bij de lagere overheden over het algemeen dikker is: het aantal vrouwelijke wethouders bedraagt ook nog geen 20 procent. ‘De reden? Misschien omdat het veel avondwerk is en niet zo goed betaalt.’ Bij de provincies is het met 30 procent iets beter. ‘Maar ondanks alle inspanningen blijven de percentages rond de 25 procent schommelen’, aldus Dekker.

‘Wat scheelt is dat de PvdA op lokaal niveau geen fifty-fiftyverdeling toepast, zoals deze partij dat op landelijk en provinciaal wel consequent doet. Andere partijen doen dat helemaal niet. Ze komen moeilijk aan vrouwelijke kandidaten.’ Met uitzondering van het rijk, worden de afzonderlijke streefcijfers voor vrouwen in bestuursfuncties in geen enkele bestuurslaag gehaald. Volgens een woordvoerder van Binnenlandse zaken komen er nieuwe stimuleringsmaatregelen ‘want hoewel we geen streefcijfers meer hanteren, geven we het niet op’. Naar verluidt wil het kabinet voor de periode na 2010 geen nieuwe cijfers meer vaststellen. ‘Dat wordt door verantwoordelijk minister Plasterk niet belangrijk gevonden, niet meer van deze tijd’, zegt Dekker.

Meerderheid is vers

Zeventig van de in totaal 119 heemraden zijn nieuwkomers. De overige 49 heemraden maakten ook in de vorige periode al deel uit van het dagelijks bestuur van het waterschap. Van de 70 nieuwkomers - bijna zestig procent - hebben sommigen al wel ervaring met het werk van een waterschap doordat zij reeds deel uitmaakten van het algemeen bestuur.

Marcel Boogers, universitair hoofddocent bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg, zegt dat de dagelijkse besturen van waterschappen ook na vorige verkiezingen doorgaans werden voorzien van nieuw bloed. ‘Het enige verschil is dat de huidige lichting nieuwkomers deels een scherper partijpolitiek profiel heeft.’ Bestuursleden die al langer meelopen, weten wat zij kunnen verwachten. Nieuwkomers die niet eerder voor een waterschap actief zijn geweest, zouden volgens Boogers weleens van een koude kermis thuis kunnen komen.

‘Een waterschap’, zegt Boogers, ‘biedt nu eenmaal weinig ruimte voor profileringsdrang. Het aantal strategische keuzes is beperkt. Er valt niet zo heel veel te kiezen.’ Het feit dat bij sommige coalitiebesprekingen politieke ruzies zijn uitgevochten, hoeft volgens Boogers niet te betekenen dat komende jaren veel onrust ontstaat. ‘Nu komt het aan op echt besturen.’

Groen minder aan zet

Water Natuurlijk won de waterschapsverkiezingen, maar het CDA kwam als overwinnaar uit de collegeonderhandelingen. Het CDA is vertegenwoordigd in 22 van de 26 nieuwe colleges van heemraden. Water Natuurlijk, de groene waterschapspartij van natuur- en recreatieorganisaties, D66 en GroenLinks, is in 19 schappen vertegenwoordigd in het dagelijks bestuur. Andere politieke partijen kunnen de komende vier jaar een beduidend geringer stempel drukken op het beleid van de water- en hoogheemraadschappen. Zo is de PvdA in de colleges van slechts tien schappen terug te vinden.

De VVD zit in zes waterschappen in het dagelijks bestuur, de SGP - al dan niet in combinatie met de ChristenUnie - in vijf. Alle waterschappen waren op tijd met de vorming van de coalities. In de helft van de gevallen werden externe (in)formateurs ingeschakeld om tot nieuwe colleges te komen. Vorige week donderdag zijn alle heemraden beëdigd.

Correcties & Aanvullingen, geplaatst in Binnenlands Bestuur 04, 23 januari 2009

Het aantal vrouwelijke heemraden is nog lager dan Binnenlands Bestuur meldde. Het zijn er geen achttien, maar zestien. Ten opzichte van de vorige bestuursperiode daalde hun aandeel van 14 naar 13 procent. Exact de helft van de nieuwe colleges van de waterschappen is nu vrouwloos. Abusievelijk werden twee mannen, Conny Almekinders en Tiny Arts, als vrouw geteld. De Algemene Besturen van de waterschappen tellen relatief gezien deze bestuursperiode wel iets meer vrouwen. Hun aandeel, zo blijkt uit een inventarisatie van het Instituut voor Publiek en Politiek, is na de laatste verkiezingen licht gestegen van 17,9 naar 18,6 procent.