Burgerinitiatief tegen megastallen

Komende week wordt hoogstwaarschijnlijk een burgerinitiatief door tegenstanders van de megastallen gepresenteerd aan de Provinciale Staten van Overijssel. Hiermee wordt de provincie gedwongen de megastallen op de agenda te zetten en er een standpunt over in te nemen. Ook in het Gelderse Etten gloort een burgerinitiatief.

'Daar zijn we blij mee', zegt Jan Veldhuis van het Overijsselse burgerinitiatief Logs Weg over de actie in Gelderland. Hij hoopt dat de toenemende protesten in Limburg en Noord-Brabant daar ook tot burgerinitiatieven tegen de megastallen zal leiden. Veldhuis heeft de benodigde 1500 handtekeningen al lang binnen uit de directe omgeving van de vijf Overijsselse Landbouw Ontwikkelings Gebieden (LOG's), plaatsen waar de bouw van megastallen mogelijk is, en waartegen hij protesteert. 'Vooral omwonenden uit de gemeente Twenterand hebben getekend', zegt Veldhuis.

De ondertekenaars vinden hun buurt ongeschikt voor intensieve veehouderij. 'Er loopt hier al een zaak tegen een klein LOG, dus daarom richten wij ons op deze vijf', aldus Veldhuis. Een burgerinitiatief kan alleen worden ingediend als het onderwerp de afgelopen twee jaar niet op de politieke agenda heeft gestaan. Veldhuis wil eigenlijk dat de wet wordt aangepast, zodat gemeenten meer kunnen doen tegen de komst van megastallen. Bij de Tweede Kamer kan hij dit niet aankaarten via een burgerinitiatief, want daar stond het onderwerp deze week nog op de agenda.

Dierenwelzijn

Minister Gerda Verburg (Landbouw) zei in de Tweede Kamer dat gemeenten genoeg middelen hebben tegen de komst van megastallen en bood eventueel hulp aan bij de inzet ervan. Volgens haar ministerie is de gemeente Twenterand de enige die hulp heeft gevraagd om megastallen tegen te kunnen houden. 'Er is nog wel een klein symposium geweest over de megastallen met vertegenwoordigers van provincies en gemeenten. Daar kregen we vooral vragen over dierenwelzijn', zegt Murco Mijnlieff, woordvoerder van het ministerie.

De Overijsselse gemeente Twenterand is verklaard tegenstander van megastallen. Twenterand zegt dat ze zeker wat aan het advies van het ministerie heeft gehad. 'De juridische en ruimtelijke aspecten rond de megastallen zijn ons nu duidelijk. We missen wel wat sociale en emotionele zaken, zoals het omgaan met de bewoners en de gevolgen voor het dierenwelzijn', zegt een gemeentewoordvoerder.

Megakippenstal

Vooral de provincies met reconstructiegebieden, zoals Limburg, Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel, hebben te maken met megastallen. In het Limburgse Horst aan de Maas is de gemeenteraad met een nipte meerderheid van één stem akkoord gegaan met de komst van een megastal in Grubbenvorst, ondanks protesten van onder meer Milieudefensie buiten de raadszaal.

Bewoners van het Gelderse Groesbeek hebben met succes geprotesteerd tegen de vergunning voor een megakippenstal. Uit de cijfers blijkt dat het aantal megastallen de laatste jaren flink is toegenomen. In 2000 waren er 104 grote bedrijven, in 2005 waren er 184 en momenteel rond de 200. De argumenten die worden gebruikt tegen de stallen zijn vaak emotioneel: te veel dieren bij elkaar en daardoor slechte verzorging, milieuoverlast en een gevaar voor de volksgezondheid.

Uit recente onderzoeken van vier rijksinstanties blijkt echter dat het met die schade wel meevalt. Het ontstaan van megabedrijven in de intensieve veehouderij leidt volgens het Milieu- en Natuurplanbureau landelijk niet tot meer milieuschade omdat verplichte luchtwassers de uitstoot verminderen. In de naaste omgeving neemt de milieuhinder wel toe door geur en fijnstof, maar volgens de onderzoekers wegen deze nadelen op tegen de voordelen van minder, maar grotere bedrijven.

De Raad voor Dieraangelegenheden constateert dat de omvang van een bedrijf voor de dieren niets uitmaakt, als de verzorging maar goed is. Infectieziekten die van dier op mens overdraagbaar zijn kunnen wel toenemen met de ontwikkeling van megastallen. Die schade blijft wel beperkt als er genoeg afstand is tussen de bedrijven, geen kippen bij varkens zitten en de dieren weinig antibiotica krijgen, dit om resistentie te voorkomen. De Raad voor het Landelijk Gebied constateert dat megabedrijven voor varkens en pluimvee gewoon toegelaten kunnen worden, mits ze goed worden ingepast. Een meerderheid in de Tweede Kamer lijkt gerustgesteld. CDA, VVD, PvdA en de PVV hebben geen bezwaar tegen de grote veebedrijven. SP, GroenLinks, D66 en de Partij van de Dieren zijn tegen de stallen.

Wat is mega?

Het ministerie van Landbouw heeft geen definitie voor het begrip megastal. Het ministerie vindt het mega als een gemeente of provincie dat vindt. De Raad voor het Landelijk Gebied spreekt liever van megabedrijven en gaat uit van een economische bedrijfsomvang van 500 Nge (Nederlandse grootte-eenheden, een maatstaf gebaseerd op het verschil tussen opbrengsten en bijbehorende specifieke kosten).

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft de definitie uitgesplitst naar soorten dieren en omvang. 'Wij gaan uit van 120.000 leghennen, 220.000 vleeskuikens, 250 melkkoeien, 2500 vleeskalveren, van 2500 vleesvarkens, 1200 fokvarkens of een maximale benutting van het agrarisch bouwblok van 1 à 1,5 hectare', zegt woordvoerder Asha Khoenkhoen. Zij wijst er op dat soms van varkensflats wordt gesproken, maar dat stallen met verdieping bijna niet bestaan. Stichting Wakker Dier, tegenstander van megastallen, hanteert de definitie dat er sprake is van mega als dieren geen persoonlijke aandacht meer krijgen van de boer, maar worden gezien als een producteenheid.