Bestemmingsplan in recordtijd rond

In een recordtijd van tien maanden nam de gemeenteraad van Lelystad deze week een gloednieuw bestemmingsplan aan voor de Marker Wadden. Het voorziet in een vijftienduizend hectare omvattende archipel van eilanden langs de Houtribdijk tussen Lelystad en Enkhuizen.  

De Lelystadse wethouder Ruud Luchtenveld (VVD) is trots. ‘We zijn erin geslaagd om een groot bestemmingsplan met hoge normen als Milieu-effect-rapportage (MER) en Natura 2000 in een tijdbestek van amper tien maanden na de ter visie legging door de gemeenteraad vastgesteld te krijgen’, zegt hij. Vermoedelijk is nog nooit in Nederland een bestemmingsplan van deze omvang zo snel vastgesteld.

Luchtenveld, wethouder voor onder meer ruimtelijke ontwikkeling, is ook blij omdat het bestemmingsplan ruim voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 is vastgesteld. ‘Dat zou toch een heel andere stemming teweeg kunnen brengen. De huidige raad zit goed in dit dossier.’

De Marker Wadden is een idee van Natuurmonumenten dat voorziet in een Waddeneilandenachtige archipel van twintig kilometer lang en vijf kilometer breed, parallel aan de Houtribdijk tussen Lelystad en Enkhuizen.

De bouw moet in 2015 starten met een atol van vijfhonderd hectare. De uiteindelijke omvang van de Marker Wadden moet tienduizend hectare bedragen. Het gebied gaat gelden als een nieuw natuurparadijs voor vogels en vissen en ook bijdragen aan meer helder water in het nu zeer troebele Markermeer-IJmeer.

Postcodeloterij
In 2012 kreeg Natuurmonumenten vijftien miljoen euro van de Postcodeloterij. Begin dit jaar deden de ministeries van Infrastructuur en Milieu en Economische Zaken er dertig miljoen euro bij. Voor het eiland van vijfhonderd hectare dat met nog nooit vertoonde technieken zal worden gebouwd met slib afkomstig uit nieuw te graven geulen in het Markermeer, is uiteindelijk 75 miljoen euro nodig. Daarmee wordt ook nog 500 hectare ‘onderwaterlandschap’ aangelegd.

Wethouder Luchtenveld denkt dat de hele regio zal profiteren van de Marker Wadden. ‘Er zijn volop nieuwe, heel bijzondere mogelijkheden voor natuurlijke recreatie. Het siert Natuurmonumenten dat ze geen hek om het gebied willen zetten om zeldzame vogels te beschermen’, zegt Luchtenveld. ‘Natuurmonumenten wil het gebied nadrukkelijk openstellen voor publiek. Wandelpaden, sportvisserij, extensieve watersport met kajaks en kano’s, ecolodges waar op natuurvriendelijke wijze kan worden overnacht en gekampeerd.’

Luchtenveld mijmert ook over excursies per boot vanaf Lelystad naar de Marker Wadden en heeft overleg over een grote parkeerplaats op de Houtribdijk om toeristen te bedienen.

Cruciaal
Het Markermeer-IJmeer geldt als een van de grootste zoetwatermeren van Europa, cruciaal voor trekvogels en duik­eenden die het gebied op hun tocht naar het zuiden gebruiken om te foerageren en te rusten. Het is daarom aangewezen als Natura-2000 gebied.

In de periode vóór de economische crisis en de bouwcrisis lieten Almere, Amsterdam en ook Lelystad begerig hun oog vallen op de ondiepe plas water om buitendijks te bouwen. ‘Dat mocht alleen als de verstorende functie van het bouwen werd gecompenseerd door herstel van de nu al belabberde ecologische situatie’, aldus Luchtenveld. De vogelaantallen in het gebied zullen moeten toenemen.

De plannen voor ambitieuze uitbreidingsplannen zijn intussen opgeborgen in diepe bureauladen. Het plan van Natuurmonumenten kan echter als een vliegwiel gaan werken als de crisis voorbij is. Daarbij is het overigens nog de vraag of de robuuste natuur op de eilanden­archipel in de ogen van de Europese Commissie een afdoende compensatie vormt voor grootschalige bouwplannen, zelfs wanneer de hoeveelheid slib in het water vermindert.

Het bestemmingsplan past in de recent vastgestelde Rijksstructuurvisie Amsterdam Almere Markermeer (RRAAM). In die visie is ruimte voor zestigduizend buitendijkse woningen en mogelijke infrastructuur over water tussen Almere en Amsterdam. Daarvoor is een uitvoeringsovereenkomst en een bestuursovereenkomst getekend.

Schaamlap
Initiatiefnemer Natuurmonumenten is niet bang dat de Marker Wadden straks worden gebruikt als schaamlap om vooral deze infrastructuur te realiseren. Volgens de natuurorganisatie is de buitendijkse bouw van tienduizenden woningen niet meer dan een vage ‘stip op de horizon’, waarvoor te zijner tijd een nieuwe afweging moet worden gemaakt.

‘De eventuele bouwplannen zijn voor ons in elk geval geen reden om niet nu al te beginnen met de verbetering van de natuur in het Markermeer-IJmeer. De overheden hebben conform Europese regels (Natura 2000) vooral de zorg om natuur­belangen in het Markermeer te versterken’, zegt projectdirecteur Roel Posthoorn. ‘We gaan ervoor om in 2015 te beginnen met de bouw van het eerste eiland.’

Intussen is Rijkswaterstaat al begonnen met de aanleg van een proefeilandje van tien hectare. In een ring van met zand gevuld textiel wordt slib uit het Markermeer gestort. ‘We willen daarvan maximaal leren hoe de zetting van het slib en de vorming van het eiland verloopt’, aldus Posthoorn.

Recent maakte de provincie Flevoland bekend dat zij toetreedt tot de financieringsorganisatie voor de Marker Wadden. Dat consortium bestond al uit de ministeries van I&M en EZ. De provincie Flevoland draagt één miljoen euro bij, met een verplichting tot vijf miljoen euro. ‘We komen dus nog 25 miljoen euro te kort’, zegt Posthoorn. Natuurmonumenten is daarover in gesprek met andere financiers, waaronder Brusselse fondsen.