Een nieuw hart voor Heino

Sinds de herindeling van 2001 verpieterde het leegstaande gemeentehuis van Heino. Een werkgroep van bewoners en ondernemers bracht schot in de zaak. Nu zijn er dertien huurappartementen.

Bewoners zetten vaart achter herbestemming gemeentehuis

Is Heino een brinkdorp? Ofwel: is de Overijsselse plaats ontstaan rond een veld (‘brink’) dat boeren in vroeger tijden gemeenschappelijk beheerden voor hun vee? ‘Nee’, zegt Jennie Pruim van de plaatselijke heemkundekring: ‘Heino is geen brinkdorp, want er is hier nooit een brink geweest.’ Vanuit de voormalige maalderij waar heemkundevereniging ‘Omheining’ zijn onderkomen heeft, wijst de amateurhistorica richting de kerk veertig meter verderop. De kerk staat op een rotonde waar de drie grootste dorpsstraten nog altijd op uitkomen. ‘Het is de Sint Nicolaaskerk, dertiende eeuw. Van daaruit is Heino gegroeid.’

De vraag naar de wordingsgeschiedenis van Heino (7.000 inwoners) komt op naar aanleiding van de zich jarenlang voortslepende discussie over het voormalige gemeentehuis, dat vooral leegstond sinds de herindeling in 2001. In het eindspel van dit kleine drama met goede afloop wordt de ‘brinkvariant’ ten tonele gevoerd. Daarin gaat het gemeentehuis (een fantasieloze blokkendoos uit de jaren tachtig) tegen de vlakte, om plaats te maken voor een groot parkeerterrein met groene aankleding.

De gedachte aan een brink vindt weerklank, merkt Arnoud Wierdsma. Met andere leden van de oppositiepartij Lokaal Alternatief – met destijds één van de 25 raadszetels, sinds 2014 twee – staat hij in het voorjaar van 2013 enkele zaterdagen bij de supermarkt tegenover het oude gemeentehuis, aan de andere kant van de Sint Nicolaaskerk. Ze vragen het winkelend publiek het idee te ondersteunen. Opbrengst: 1.750 handtekeningen.

Wierdsma: ‘Wij wísten dat Heino nooit een brink had en we wisten ook dat een brink er nooit zou komen; de corporatie had het pand gekocht na de herindeling. Zo’n kapitaalvernietiging zou ze nooit toestaan. Maar we hadden een pakkend idee nodig om de mensen warm te maken en mee te krijgen; alleen zo zou er schot kunnen komen in de zaak.’

Veel publiciteit
Voor een succesvolle actie, stelt Wierdsma, voormalig mede-eigenaar van de Wibra-winkelketen, is goede communicatie nodig, ofwel: het brinkidee ‘dat veel publiciteit genereerde’. En: je moet partijen verenigen. Dat laatste doet Wierdsma door op een avond de dorpsraad en beide ondernemersverenigingen bij hem thuis uit te nodigen, voor een brainstorm op de veranda, met als afsluiting een sigaar en een goed glas wijn. ‘Ze konden zich al snel vinden in het brinkidee. Voordeel: vanaf dat moment opereer je als dorp met één stem richting gemeente.’

Wierdsma en zijn vrouw waren in 2006 Heino komen binnenrijden, waar in de dorpskern een huis te koop stond, nadat er te vaak naar hun zin was ingebroken op hun afgelegen landgoed in Wapenveld. Hemelsbreed liggen Heino en Wapenveld tien kilometer uit elkaar, maar je moet de brug bij het veel noordelijker Zwolle nemen om de IJssel over te komen.

Wierdsma staat deze eerste maandag van maart zowat tegen de gevel van het oude gemeentehuis aangedrukt, omdat werklui het parkeerterrein ervoor hebben opengelegd. Noordelijk wijzend: ‘We kwamen het dorp dus van die kant binnengereden en hadden vooraan in de straat al een garage en wat winkeltjes zien leegstaan. Toen ik hier ook nog dit enorme pand in verval zag, zei ik tegen mijn vrouw: pak die rotonde daar maar helemaal, wegwezen hier. Waarop zij zei: “Ach, we zijn er nu tóch. Wat is de moeite om even te gaan kijken?” Toen we het huis zagen, waren we meteen verkocht.’’

Enkele maanden na de handtekeningenactie stemt de gemeenteraad er met één stem verschil mee in dat de werkgroep die de dorpsraad en ondernemersverenigingen inmiddels hebben gevormd, zitting krijgt in de projectgroep voor het oude gemeentehuis; naast de gemeente en corporatie. Met Wierdsma, ook volgens de gemeente, als ‘onafhankelijk’ voorzitter. Onafhankelijk? Hij is toch van Lokaal Alternatief? Fractievoorzitter Egbert den Daas: ‘Dat wij er zo dik in zaten, gaf inderdaad scheve gezichten. Als het politieke gezicht van de partij heb ik me om die reden teruggetrokken uit de werkgroep. Arnoud was voor iedereen acceptabel.’

Reuze-aardig
Nee, die brinkvariant bleek uiteindelijk toch onhaalbaar. Inmiddels is het gemeentehuis verbouwd tot dertien huurappartementen, waarbij uit kostenoverwegingen is uitgegaan van het bestaande casco; december jongstleden is het complex geopend. Den Daas noemt het ‘opgepimpt’, en ‘reuze-aardig’ geworden. En dan moet het straatwerk nog komen, zegt partijgenoot Wierdsma, wijzend van het parkeerterrein tot aan de winkelgevels aan de overkant van de straat. ‘Komt allemaal op één hoogte. Als je straks door de straat rijdt, ga je met een verhoginkje naar dat niveau en aan het eind ervan ga je weer omlaag.’ Met een lach: ‘Toch een sóórt brink, zeg maar.’

Ook de heemkundigen waarderen het resultaat, ‘Hart van Heino’ genoemd. Jan Jonge Poerink van Omheining: ‘Dit maakt het gebied rond de kerk af.’ De voormalige Rabobank ernaast werd al eerder ingevuld met zaken als ‘dorpshuus’ en kinderopvang; ooit voorzien voor de multifunctionele accommodatie die in het oude gemeentehuis had moeten komen. Was iets ‘historisch’ niet fraaier geweest? Jonge Poerink schudt nee: ‘Je moet het wat kosten betreft reëel en verantwoord doen.’

In Heino begrijpen ze dat jaren tachtig kantoorbouw niet snel moeders mooiste wordt. Maar dan toch tien keer liever dit dan een leegstand pand in verval. En, voegen Jonge Poerink en collega Pruim toe, voor de liefhebber is er altijd nog het negentiende-eeuwse pand waar het gemeentehuis vanaf de oorlog zat, tot aan 1982. Er zit nu een café, en ook dat is te zien vanaf die ene rotonde met daarop de kerk.

Fantastische huurwoningen
Wethouder Wout Wagenmans van de gemeente Raalte, waartoe Heino behoort, is blij met de ‘fantastische’ huurwoningen. Zijn eigen Gemeentebelangen stemde in 2013 nog tegen werkgroep-deelname, maar hij was vóór ‘op voorwaarde dat de brink van tafel ging’. Wagenmans spreekt van een ‘beweging van onderop’ en prijst de inbreng van de werkgroep, die ook ‘uitgebreid met bewoners sprak’.

Gemeente en provincie hebben elk ongeveer twee ton bijgedragen. Corporatie Salland Wonen laat weten ‘als probleemeigenaar’ verantwoordelijkheid te hebben genomen, gegeven ook het burgerinitiatief, de bijdragen van de twee andere partijen en het aanhoudend gebrek aan iets beters: ze heeft ‘onder het minimale rendement’ gewerkt.

Volgens de wethouder waren de appartementen er ook zonder burgerinitiatief gekomen, ‘maar dit heeft de zaak zonder twijfel versneld.’ Ook de winkeliers van Heino lieten een veer: een tweede straat richting parkeerterrein werd afgesloten, om de appartement-bewoners meer rust te geven.