Aantal molens kan omlaag, als ze maar groter worden

De 30 RES-regio’s willen een deel van de duurzame stroom laten opwekken door windmolens. Maar inmiddels stellen veel regio’s hun plannen bij: de maatschappelijke weerstand tegen windmolens is te groot. Maar alternatieven zijn duurder, en de afspraak is nou juist dat die duurzame energie niet duur moet zijn. Bedrijven in de windenergie hebben een oplossing: bouw minder, maar wel grotere windmolens.

Koudwatervrees

Vol enthousiasme hebben de 30 energieregio’s zich de afgelopen anderhalf jaar gestort op het inkleuren van de eigen Regionale Energiestrategie (RES). Dat ging zelfs zo goed, dat de beoogde 35 terawattuur in de energieplannen makkelijk zou worden gehaald. Maar nu de hoeveelheden op te wekken stroom de komende maanden vastgelegd en goedgekeurd moeten worden door gemeenteraden, en langzaam duidelijk moet worden waar de zonneparken en windmolens komen te staan, krijgen bestuurders opvallend vaak koudwatervrees. In Oost-Twente onderzoeken een paar gemeenten of het bod van 18 windmolens misschien toch verlaagd moet worden. Ook in Den Bosch wordt nu onderzocht of er toch niet een paar windmolens uit de plannen geschrapt kunnen worden.

In februari concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) al dat er opvallend vaak wordt gekozen voor zonneparken en veel minder vaak voor windmolens. Dat levert echter een probleem op: die zonneparken staan vaak op plekken die nu een agrarische functie hebben, en waarvan het regionale stroomnet niet is ingericht op grote pieken van zonnestroom. Om de zonneparken hun energie te laten leveren aan het net zijn grote investeringen in netverzwaring nodig. Maar dat maakt de energietransitie, die liefst zo kostenefficiënt mogelijk moet worden uitgevoerd, fors duurder. In sommige RES-regio’s is daarom gekozen voor lagere windmolens die mooi worden ingepast in een groen landschap: de voordelen van windstroom, maar met minder horizonvervuiling en vooral minder maatschappelijke weerstand.

Hoog

Maar volgens de Nederlandse Windenergie Associatie (NWEA), de brancheorganisatie van de windsector, is het niet mogelijk om èn kleinere windmolens te bouwen èn goedkopere energie op te wekken. Sterker nog, om windenergie zo goedkoop mogelijk te maken, zou je ze zo hoog mogelijk moeten maken. ‘Een windmolen met een tiphoogte van 150 meter heeft zo’n 50% minder opbrengst dan die met een tiphoogte van 210 meter,’ zegt Rik Harmsen van de NWEA. ‘Dat betekent dus dat er fors minder, maar wel grotere windmolens nodig zijn om de energiedoelen te halen. We zien daarom dat in provincies als Flevoland en Groningen actief beleid gevoerd wordt om de bestaande, kleine molens te vervangen door grotere windmolens, die vooral veel meer energie zullen opwekken. En uiteindelijk staan er dus veel minder.’

Subjectief

En volgens Harmsen is het maar de vraag of grotere windmolens wel zoveel verschil maken in de beleving van de omwonenden. ‘Ook landschapsarchitecten kijken daarnaar. En die zeggen in veel gevallen ook: een lagere, sneller bewegende windmolen is veel opvallender dan een heel grote die langzamer draait. Hij is weliswaar van veel verderaf nog te zien, maar de beleving daarvan is vooral subjectief. Maar maakt het voor een omwonende echt zoveel uit als een windmolen 170, 210 of 250 meter hoog is?’

Visualiseren

Harmsen pleit er daarom voor dat overheden en RES-regio’s in hun plannen zo snel mogelijk proberen om de invloed van de windmolens te visualiseren. ‘Uit onze ervaringen weten we dat je zo snel mogelijk moet beginnen met het informeren van omwonenden. Het helpt daarbij als je niet alleen op de kaart intekent waar de windmolens moeten komen, maar ook meteen met professionele 3d-visualisaties kan laten zien hoe dat eruit gaat zien. Als je daar te lang mee wacht, dan maken tegenstanders van windprojecten zelf een visualisatie waarmee vooral hun eigen punt gemaakt moet worden.”