VNG blijft onderhandelen over gemeentefonds

De keuze van Binnenlandse Zaken de herverdeling van het gemeentefonds al in 2023 te laten ingaan, is zeer tegen de zin van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Toch gooit de koepelorganisatie niet volledig de kont tegen de krib.

De gemeenten lieten er tijdens de algemene ledenvergadering van de VNG in januari bij resolutie geen twijfel over bestaan: het gemeentefonds-nieuwe-stijl kon alleen hun goedkeuring wegdragen als het kabinet er meer geld in zou stoppen en eerst de tekortkomingen uit het model zou slopen. Hoewel minister Bruins Slot die ‘niet-vrijblijvende randvoorwaarden’ negeert met haar beslissing het nieuwe verdeelmodel komend jaar al te laten ingaan, blijft de VNG ‘in de geest van de resolutie’ wel aan tafel met beide fondsbeheerders: Binnenlandse Zaken en Financiën. Dit om ervoor te zorgen dat de uitgangspunten van die resolutie alsnog ‘zo goed mogelijk en zo snel mogelijk worden ingevuld.’

Voortvarend

Over de volgorde der dingen, zo stelt VNG-directeur Leonard Geluk in een ledenbrief, ‘hebben we een andere zienswijze dan de fondsbeheerders.’ Maar dat neemt volgens hem niet weg dat het van groot belang blijft dat alsnog recht wordt gedaan aan de aanbevelingen uit het ROB-advies en dat de voorgestelde onderzoeken naar verbeteringen – met de gemeenten aan boord – alsnog voortvarend worden opgestart en uitgevoerd. De VNG gaat er vanuit dat dat alles vóór 2024 is afgerond, waarna het verdeelmodel zo snel mogelijk wordt gecorrigeerd.

Achterhaald

Een andere verdeling van het gemeentefonds is volgens Binnenlandse Zaken nodig omdat de huidige manier van het verdelen van het rijksgeld over de gemeenten niet goed aansluit bij de kosten die gemeenten maken. Daardoor krijgen sommige gemeenten te veel geld, andere gemeenten juist te weinig geld. Het huidige model stamt grotendeels uit 1997. Sindsdien is er veel veranderd in de kosten van gemeenten, waaronder de decentralisaties in het sociaal domein. Gevolg daarvan is dat er ‘allerlei achterhaalde aannames’ in het huidige model zitten waardoor de verdeling van de middelen en de kostenontwikkeling van gemeenten steeds meer uit elkaar zijn gaan lopen. Doel van de herziene verdeling is een stabiel verdeelmodel dat ‘zo goed mogelijk’ aansluit bij de kosten van gemeenten.

Sommige gemeenten gaan sec flink nadeel ondervinden van de herverdeling, anderen gaan er aanzienlijk op vooruit.