Vijf miljoen voor vertrekkende Poolse supermarkt

De gemeente Roosendaal kocht een overlast gevende Poolse supermarkt in een woonwijk uit voor de som van vijf miljoen euro. De burgemeester die het besluit nam, heeft inmiddels een nieuwe baan op Curaçao. Achterblijvende raadsleden zijn verdeeld. Wordt de Poolse eigenaar zo niet beloond voor door hem zelf veroorzaakte problemen?

Bij de entree van de stad wordt het plaatsnaambordje ‘Roosendaal’ in de schaduw gezet door twee enorme distributiecentra. De ene is van de Duitse supermarktketen Lidl. De tweede, nog grotere, van Primark. De eigenaar van het pand, het Amerikaanse Blackstone, heeft het naar verluidt inmiddels voor 130 miljoen euro verkocht aan Zara-miljardair Amancio Ortega. Iets verderop ligt de ‘Campus A58’, nog eens ruim 100.000 vierkante meter aan distributiecentra. Roosendaal heeft niet voor niets de bijnaam ‘Dozendaal’ gekregen.

Al tien jaar schijnen Rosendalers overlast te ervaren van arbeidsmigranten die na het werk in de distributiecentra  hun boodschappen komen doen bij de in de wijk Kalsdonk gelegen Poolse supermarkt ‘Swojska Chata’. Dat betekent iets als ‘Huiselijk Huisje’, vertelt Google-translate. Die overlast was zo ernstig en bleek zo lastig te bestrijden, dat een meerderheid van de gemeenteraad eind mei besloot de winkeleigenaar voor een bedrag van 5 miljoen euro uit te kopen en al het vastgoed te laten ombouwen tot woningen. Een besluit dat in haar doortastendheid uniek te noemen is. Tot 1 januari 2025 is de winkel nog open.

Bier

Kalsdonk is een wijk met veel sociale huurwoningen. Het is één van de oudste wijken van de Brabantse stad. De inwoners moeten hun buurt nu delen met een stroom van Oost-Europese consumenten die van de bedrijventerreinen en hun huisvestingslocaties richting de volkswijk trekken. Volgens de omwonenden zorgen ze voor geluidsoverlast, drinken ze midden op straat bier, urineren ze tegen de voorgevels aan, worden auto’s bekrast en is er zelfs sprake van agressie. Een buurtbewoonster zegt dat ze al meerdere keren bebloede Poolse mannen in haar voortuin aantrof.

Het is druk bij de supermarkt. Ook op een woensdag rond het middaguur. De bezoekers zijn allemaal Pools, of tenminste Oost-Europees. Dat blijkt uit de kentekens van de vóór- en achter het pand geparkeerde auto’s, maar ook uit de gevoerde gesprekken. Eenmaal binnen blijkt dat het niet gaat om een klein avondwinkeltje of een kruidenier, maar om een net ogende supermarkt van een formaat dat niet onderdoet voor een reguliere Vomar, Albert Heijn of Jumbo. Er is een versafdeling, een bakkerij en een slager. Het Poolse gebak staat nog af te koelen in de vitrine, de slager verkoopt aanzienlijk grotere stukken vlees dan gewend in de Nederlandse firma’s en het schap met bier is ook iets groter.

De vriendelijke caissière spreekt geen Nederlands. Een poging tot gesprek over het naderende einde van Swojska Chata mislukt. De eigenaar, die aangegeven heeft klaar te zijn met het doen van zijn verhaal in de media, is niet aanwezig. Hij wilde liever doorgaan met zijn winkel, liet hij aan lokale- en regionale kranten weten. Toch is hij akkoord gegaan met de uitkoop, al kon de lokale overheid hem daartoe niet dwingen. Hij noemde het na alle ontstane ophef ‘de minst slechte optie’. Hij heeft nog twee andere Poolse winkels, daarop gaat hij zich nu focussen.

Curaçao

Het modern uitziende gemeentehuis van Roosendaal ligt op slechts tien minuten afstand van de Poolse winkel. Een gesprek met de bestuurders die verantwoordelijk zijn voor de uitkoop van Swojska Chata zit er niet in. Het college weigert ook na meerdere verzoeken om met Binnenlands Bestuur in gesprek te gaan over de omstreden kwestie. De reden: burgemeester Han van Midden, die zich de afgelopen jaren vooral heeft beziggehouden met de problemen rondom de Poolse markt, is niet meer in functie. Hij verruilde Roosendaal voor Curaçao. Daar wordt hij secretaris van het College financieel toezicht op de eilanden. De overige collegeleden voelen zich niet geroepen om tekst en uitleg te geven over het forse bedrag dat de gemeente neerlegt om de overlast weg te nemen. Zij trekken hun handen af van het werk van Van Midden. Wat ook niet helpt is dat het college helemaal niet achter het besluit van de raad blijkt te staan.

Kort samengevat: de gemeenteraad heeft het college via een amendement gevraagd om alle mogelijke opties om de overlast weg te nemen te inventariseren en koos vervolgens zelf voor uitkoop. Dat was niet de richting die het college zelf op wilde. ‘Het college is steeds achter het eerdere standpunt ‘continueren maatregelenplan’ blijven staan’, laat een woordvoerder weten. Ga maar in gesprek met de raad, was daarom het devies.

Niet alle raadsleden stonden te trappelen om vijf miljoen euro over te maken naar een ondernemer die volgens sommigen onvoldoende doet  om de overlast die zijn bedrijf veroorzaakt tegen te gaan. Voorstanders wezen op de kosten die de gemeente nu maakt voor handhaving. ‘Nu is het in één keer veel geld, maar dan zijn we wel van de problemen af’, was de leidende gedachte bij een raadsmeerderheid.

Björn Rommens, fractievoorzitter van de PvdA, wijst erop dat de kwestie een lange voorgeschiedenis heeft. ‘We hebben het hier nu al tien jaar over en al vanaf het begin is er discussie geweest over de manier waarop de supermarkt op deze locatie is gekomen. De vraag is of dat wel volgens de regels is gebeurt. Daarnaast was er in 2020 al de mogelijkheid de supermarkt uit te kopen, voor slechts een half miljoen euro, maar daar koos het toenmalige college niet voor.’

Rommens zegt dat de raad het dossier vooral zo snel mogelijk wilde afsluiten. De andere opties die het college de raad voorspiegelde zouden allemaal pas over een paar jaar effect hebben. ‘Wij hebben natuurlijk geen glazen bol, dus we weten niet hoe dit besluit zal uitpakken. Er wordt gesproken over een waterbedeffect, maar de andere twee Poolse supermarkten van deze eigenaar hebben een veel geschiktere locatie.’

Bezwaren

Toch resteren er dan nog steeds principiële bezwaren. Zo zei de lokale VVD dat de eigenaar nu wordt beloond voor de veroorzaakte problemen. Peter Raijmaekers, fractievoorzitter van Roosendaalse Lijst, is het met de liberalen eens. ‘Wij waren tegen deze optie. Er moest iets gebeuren, dat was duidelijk, maar de kosten die de gemeente nu maakt staan niet in verhouding tot het aantal mensen dat overlast ervaart. Dat zijn tien of vijftien omwonenden. Natuurlijk hebben wij daar begrip voor, het zijn terechte klachten daar gaat het niet om, maar dit is niet de juiste oplossing.’

Rommens ziet het anders. ‘Ik snap dat sentiment, maar het oplossen van het probleem weegt voor mij in dit geval zwaarder dan principiële bezwaren. Daarnaast zijn er strenge voorwaarden verbonden. Deze eigenaar, en zelfs zijn kinderen, mogen geen nieuwe winkel meer starten in Roosendaal. Het is echt niet zo dat we hem vijf miljoen euro cadeau doen.’

Risicolocaties

Raijmaekers maakt de vergelijking met andere plekken waar overlast bestaat. Hij noemt het risicolocaties. Er zijn er meerdere in Roosendaal. Je kunt als gemeente niet overal waar overlast is winkeliers uitkopen, maar er is nu wel een precedent geschapen. Daarnaast denkt het raadslid dat je met uitkopen van deze supermarkt het probleem simpelweg verplaatst. Het genoemde waterbedeffect. ‘Deze eigenaar heeft nog twee winkels in Roosendaal. De klanten aan de Gastelseweg gaan zich herverdelen over die winkels. Dan ontstaat daar mogelijk weer overlast. Nee, de oplossing was geweest: meer handhaving op gerichte tijden en misschien in het uiterste geval zelfs een verkoopverbod op alcohol.’

De partij van Raijmaekers en de VVD worden nog in hun standpunt gesteund door de lokale FVD-fractie, bestaande uit één raadslid, maar maken samen slechts een minderheid uit in de raad. Daarom gaat de uitkoop tot hun teleurstelling, maar tot tevredenheid van de omwonenden, wel door. Maar of het echt een duurzame oplossing is? Dat er inderdaad een waterbedeffect gaat ontstaan lijkt logisch, want de arbeidsmigranten gaan niet weg. Sterker nog: onderweg de stad weer uit, langs hetzelfde industrieterrein met daarop de distributiecentra van Jumbo en Primark, steekt een grote bouwput af tegen de met bedrijfspanden bebouwde omgeving. Voor het bouwterrein staat een reclamebord dat verraadt dat ook hier, nog geen vijftig meter van de andere distributiekolossen, een groot magazijn moet komen. Deze is van Picnic. Waar zullen de warenhuismedewerkers van dat bedrijf straks hun blikje Pools bier halen? In elk geval niet bij Swojska Chata aan de Gastelseweg.