Ministerie BZK maakt rekenfout in septembercirculaire

Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft een rekenfout gemaakt in de septembercirculaire die op Prinsjesdag is gepresenteerd. Deze is in allerijl hersteld. De gevolgen voor de gemeentelijke begrotingen lijken mee te vallen. Het is niet de eerste keer dat er fouten zitten in een circulaire van het ministerie.

Kwaliteitscontrole

Een aantal goed ingevoerde ambtenaren financiën verwachtte al geen grote negatieve financiële gevolgen van de fout van BZK, bleek uit een rondgang door Binnenlands Bestuur eerder op de maandag. De hoogte van het macrobudget, en de stijging van het accres, stond immers niet ter discussie. Wel tekenden zij er meteen bij aan dat het nog niet duidelijk was waar de fout precies zat en hoe deze zou doorwerken in de verdeling van het budget per gemeente. De financieel specialisten stelden tevens dat het niet de eerste keer is dat het ministerie fouten heeft gemaakt in circulaires. Er kunnen daarmee vraagtekens worden gezet bij de kwaliteitscontrole van Binnenlandse Zaken bij dergelijke belangrijke financiële stukken.  

Maatstaf woonruimte

De recente rekenfout lijkt per saldo mee te vallen, zo kan uit informatie van Binnenlandse Zaken worden opgemaakt, die maandag aan het einde van de middag online is gezet. In een aantal maatstaven waarop de verdeling van het gemeentefonds wordt gebaseerd, is het in de op Prinsjesdag gepubliceerde versie van de septembercirculaire misgegaan. Zo was onder meer de prognose van de maatstaf woonruimten vanaf 2022 niet juist geraamd. Het gaat daarbij onder meer over het aantal woningen en de bebouwingsdichtheid, die van invloed zijn op de berekening van de ozb. Ook de verdeling van 60 miljoen voor lokale cultuur en buurt- en dorpshuizen klopte niet.

Uitkeringsfactor

Door deze fouten is vervolgens een foutieve uitkeringsfactor gehanteerd. Die zogeheten uitkeringsfactor werkt weer door in de gewichten die aan alle verdeelmaatstaven − zoals aantal inwoners, huishoudens met een laag inkomen en aantal jongeren − worden toebedeeld. Op basis van de uitkeringsfactor en de verdeelmaatstaven wordt per gemeente berekend hoeveel budget zij van vanuit het gemeentefonds krijgt. Via onder meer de septembercirculaire wordt gemeenten die financiële duidelijkheid gegeven.

Blunder

De Edese wethouder Leon Meijer (financiën, ChristenUnie) reageerde flink geïrriteerd op de blunder van Binnenlandse Zaken, nadat deze bekend werd. ‘Onvoorstelbaar! Septembercirculaire die gemeenten op Prinsjesdag krijgen en waarin ze lezen of en hoeveel geld ze erbij krijgen voor de komende jaren bevat forse fouten. Dachten we er geld bij te krijgen, is alles weer onzeker. #youhadonejob’, twitterde Meijer. ‘Het is een forse fout, zeker in deze tijden. Alle 352 gemeenten zijn afhankelijk van het rijk’, stelt Meijer desgevraagd in een toelichting. Heel veel gemeenten krijgen hun begrotingen nauwelijks sluitend, vanwege onder meer tekorten op de jeugdzorg en Wmo. ‘Daarnaast zijn wij in Ede gewend om de septembercirculaire nog in onze begroting voor het komende jaar mee te nemen. Morgen (dinsdag 28 september) zouden we daar in het college een eerste discussie over hebben.’

Knelpunten

Na Prinsjesdag was Meijer nog in een juichstemming, vertelt hij. ‘Op basis van de septembercirculaire had een van mijn ambtenaren berekend dat we er volgend jaar 4,5 miljoen euro bijkrijgen. Ik was aangenaam verrast, want we hebben nog wat knelpunten weg te werken.’ De begroting van Ede omvat 400 miljoen euro. Die blijdschap was van korte duur, nadat het ministerie meldde dat er een rekenfout was gemaakt. Meijer gaat er vanuit dat na het herstel van de rekenfout door BZK fors minder extra geld voor Ede beschikbaar komt. Op het moment dat Binnenlands Bestuur hem sprak was de omvang en de aard van de fout nog niet bekend.  

In onder meer mei 2019 zaten fouten in de meicirculaire. Toen bleken de budgetten voor de sociale werkplaatsen en de begeleidingsmiddelen voor beschut werk verkeerd te zijn verdeeld. Dat is later hersteld.