Herhuisvesting krimpscholen onbetaalbaar

Kleine basisscholen krijgen vanaf 2016 een bonus als ze fuseren. Maar voor de gemeenten die de samengevoegde scholen onderdak moeten bieden, is geen extra budget beschikbaar.

Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer steunt het voorstel van staatsecretaris Sander Dekker de kleine-scholentoeslag om te zetten in een bonus voor krimpscholen die fuseren. Ook zijn voornemen samenwerking tussen openbare en christelijk scholen makkelijker te maken, kan rekenen op een Kamermeerderheid. Daardoor zullen er de komende jaren zo’n 2000 kleine basisscholen worden samengevoegd.

Ingehaald door krimp
Tijdens een werkbezoek aan de gemeente Loppersum eind juni, gaf Dekker aan dat de Lopster schoolbesturen wat hem betreft vooruit mogen lopen op de wetswijzigingen omdat ze al ingehaald worden door de krimp. Na de zomervakantie sluit één van de dertien basisscholen omdat het aantal leerlingen onder de opheffingsnorm van 23 is gezakt. Zonder ingrijpen zullen meer scholen lukraak omvallen. ‘Doe wat nodig is en wacht niet op regelgeving uit Den Haag, want dat kan lang duren’, liet de staatssecretaris weten.

Sanering schoolgebouwen
De vermindering van het aantal scholen leidt volgens Dekker ‘op den duur tot een daling van de onderwijshuisvestingslasten van gemeenten’. Maar over hoe de krimpgemeenten de sanering van de schoolgebouwen moeten betalen, rept hij met geen woord. Terwijl het aanpassen van het scholenbestand handenvol geld gaat kosten, voorspelt Hanneke van Brakel van het expertisecentrum Scholenbouwmeester. De staatssecretaris gaat er volgens haar klakkeloos vanuit dat fusiescholen in de bestaande gebouwen gehuisvest kunnen worden. ‘Dat blijkt in de praktijk niet te kloppen. De gebouwen zijn te klein om twee krimpende scholen te huisvesten, ze staan op de verkeerde plaats, of ze zijn zo oud dat er een ingrijpende verbouwing nodig is.’

Hard getroffen
Gemeenten zullen dus nieuwe scholen moeten bouwen of bestaande gebouwen moeten uitbreiden en renoveren, maar daar hebben ze het geld niet voor. Uit berekeningen van de Scholenbouwmeester blijkt dat de manier waarop het onderwijshuisvestingsbudget wordt verdeeld, slecht uitpakt voor plattelandsgemeenten met een groot grondgebied als Emmen, Ede en Loppersum. Terwijl zij juist hard getroffen worden door de leerlingkrimp. In 2010 kreeg Amsterdam bijvoorbeeld 1184 euro per basisschoolleerling, terwijl Loppersum het met 604 euro per leerling moest doen.

Krap sanerigsbudget
In Loppersum zet het krappe budget een rem op de sanering van het scholenbestand. De schoolbesturen denken dat er in Loppersum plaats is voor 4 à 5 geïntegreerde kindcentra met ieder 160 leerlingen, maar voorlopig is er slechts geld voor de bouw van één brede school. Alleen als de bestaande gebouwen tegen de huidige boekwaarde van 3,5 miljoen euro afgestoten kunnen worden, is er geld genoeg om alle fusiescholen passend onderdak te bieden. Maar dat zit er niet in. Leegkomende schoolgebouwen in krimpgebieden zijn moeilijk  te verkopen en bij sloop kunnen krimpgemeenten ook geen woningen bouwen op het vrijvallend terrein.

Afschrijven
Hanneke van Brakel van de Scholenbouwmeester pleit er daarom voor een deel van de 250 miljoen euro die jaarlijks vrijkomt door het afschaffen van de kleine-scholentoeslag beschikbaar te stellen voor scholenbouw. Dat geld zou ingezet moeten worden om onverkoopbare schoolgebouwen in krimpgemeenten af te schrijven.

Het hele artikel over kleine scholen in Loppersum is te lezen in  BB nr. 14, 5 juli 2013.