Gedeputeerde Zuid-Holland moet huiswerk overdoen

Provinciale Staten van Zuid-Holland willen het financiële toezicht op gemeenten graag anders vormgeven, maar tot hun ontevredenheid kregen ze bij de behandeling van gedeputeerde Rik Janssen (SP) slechts een spreadsheet en twee A4’tjes.

Vergelijking met Colijn
Teleurstellend, vindt D66-statenlid Josine Meurs. Zij wilde de gegevens voor de commissiebijeenkomst juist gebruiken om te bepalen of de provincie als toezichthouder eerder moet ingrijpen als begrotingen van gemeenten niet op orde zijn. ‘Naast deze summiere informatie werden we verder verwezen naar een website met brieven. Dat wil je niet als Provinciale Staten. Wij willen een analyse, weging en een duiding, zodat we het voortouw kunnen nemen. De gedeputeerde zei enkel dat het college zich zorgen maakte en dat ze een vinger aan de pols zouden houden. Ik refereerde toen aan Colijn die vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog zei dat we maar rustig moesten gaan slapen.’

Van boekhouden naar actief toezicht
De provincie is toezicht anders aan het vormgeven, vertelt Meurs. ‘Vroeger was het meer boekhouden: een formulier met vinkjes. Nu zijn we meer risicogericht: zijn gemeenten capabel en worden ze goed door de raad gecontroleerd. De druk is met de recente grondproblematiek groot en daarom moeten we actief toezicht houden.’

Compliment
Op zich vindt Meurs, van coalitiepartij D66, dat Gedeputeerde Staten het best goed doet op het punt financieel toezicht op gemeenten. ‘Ze gaan bijvoorbeeld in gesprek met de accountants en de rekenkamer en treden vroegtijdig in contact met gemeenten over de grondproblematiek. De waarderingsgrondslag wordt onduidelijker, waardoor deze moeilijker is te controleren door accountants. Om daar meer duidelijkheid over te krijgen, voert de gedeputeerde nu gesprekken hierover met gemeenten en accountants. Dat was vroeger wel anders. Daar moet ik hem wel een compliment voor geven.’

Analyse ontbreekt
Waar het aan ontbreekt, vindt Meurs, is een analyse van Gedeputeerde Staten over de positie van gemeenten. ‘Ze hebben gedetailleerde informatie en hebben de plicht om PS te informeren over risico’s, trends, verschillen tussen gemeenten, aandachtspunten voor ons en maatregelen die ze willen nemen.’ Met de huidige informatie kunnen de Statenleden geen oordeel geven, dus is Janssen gevraagd om met een analyse terug te komen en in te gaan op de vraag hoe hij zijn rol als toezichthouder wil invullen. ‘De discussie hierover is helaas pas in mei.’

Jaarrekeningen
Een meer proactieve rol van de provincie bij de controle op jaarrekeningen van gemeenten ziet Meurs niet gauw gebeuren. ‘Ik ga er toch vanuit dat de gemeenteraad hier de eerste toezichthouder is. Wel zijn een aantal keer Statenvragen gesteld naar aanleiding van de situatie in de gemeenten Rotterdam, Alphen aan den Rijn en Lansingerland. Als ons verontrustende signalen bereiken, dan vragen we daar aandacht voor en zij we bereid daar extra naar te kijken. We hebben hier vaak net te weinig informatie over. Maar in het verleden zijn hierover wel bestuurlijke gesprekken gevoerd en is onderzoek gedaan. Het is echt de rol van de provincie om te letten op eenduidigheid en verantwoorde beslissingen van gemeenten.’