Bestuursakkoord asiel: 450 miljoen tekort voor bijstand

Het bestuursakkoord asiel houdt in dat de gemeenten 450 miljoen euro tekort komen op de bijstandskosten die ze maken voor de tienduizenden extra vluchtelingen.

Dat blijkt uit de kleine lettertjes in de toelichting op het afgelopen vrijdag  gesloten Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom tussen rijk en gemeenten. Maandag 30 november wordt het bestuursakkoord ter instemming voorgelegd aan de gemeenten, tijdens een buitengewone algemene ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in Utrecht.

58.000 asielzoekers

De gemeenten krijgen in 2016 van het rijk 50 miljoen euro voor de extra bijstandskosten voor de vluchtelingen.In 2018 moeten ze die 50 miljoen euro weer terugbetalen. Daarnaast krijgen de gemeenten maar een deel van de kosten van de bijstandsuitkeringen voor de vluchtelingen terug. Per saldo komen ze in 2016 165 miljoen euro tekort, en in 2017 281 miljoen. Deze details blijken uit bijlage 3 van de Najaarsnota van de hand van minister Dijsselbloem van Financiën.

In 2015, 2016 en 2017 komen er meer asielzoekers naar ons land dan het kabinet verwachtte. Dit en volgend jaar gaat het volgens de najaarsnota om 58.000 op te vangen asielzoekers. Bij de ontwerpbegroting ging het rijk  nog uit van respectievelijk 40.000 en 26.000 asielzoekers. Het rijk zal de aantallen twee keer per jaar actualiseren, namelijk bij de Voorjaarsnota (eind mei) en bij de Najaarsnota (eind november).

Totaalplaatje

De vergoeding voor de bijstand is één van de zes onderdelen uit het bestuursakkoord waarvoor de gemeenten extra geld krijgen. De andere onderdelen zijn maatschappelijke begeleiding, het zogeheten versnellingsarrangement, huisvesting, basisregistratie persoonsgegevens, onderwijs en volksgezondheid. Voor dat totaal krijgen gemeenten volgens het bestuursakkoord in 2015 17 miljoen euro, in 2016 187 miljoen euro en in 2017 82 miljoen euro voor de extra kosten van asielzoekers. Dat is echter maar een fractie van de extra kosten. In 2018 moeten de gemeenten zelfs 14 miljoen euro terugbetalen, ondanks de extra kosten.

Voor onderwijskosten en die voor volksgezondheid is nog niets afgesproken over een compensatie.  Voor volksgezondheid komt er een werkgroep die de inhoudelijke en financiële knelpunten in kaart moet brengen.

Staatssecretaris Dijkhoff zei op de ledenvergadering van de VNG dat gemeenten op het bijstandsbudget niets tekort zullen komen. Blijken er bij de actualisatie van de asielzoekers eind mei grotere stromen ons land in te komen, dan wordt volgens hem het bijstandsbedrag voor gemeenten door het rijk 'naar rato' bijgeplust.

Medebewind

Gemeenten zijn verplicht de extra vluchtelingen op te vangen, naar rato van hun inwonertal. Op grond van deze verplichting is artikel 108, lid 3, van de Gemeente­wet van toepassing, die bepaalt dat het rijk de gemeenten alle kosten van medebewindstaken moet vergoeden.

Het is vooralsnog onduidelijk wat de juridische status van een akkoord is. De instemming van de ledenvergadering van de VNG gaat namelijk niet boven een wettelijk recht dat individuele gemeenten hebben.