Gemeenten eisen socialer gezicht van het Rijk

Er is een serieus risico op het mislukken van het bestuursakkoord tussen Rijk en de decentrale overheden. Gemeenten weigeren te tekenen als het kabinet niet met ‘enkele honderden miljoenen euro’s’ extra voor de sociale werkvoorziening over de brug komt.

Door de forse bezuinigingen van het kabinet op de WSW, is het voor gemeenten volgens wethouder Jan Jaap de Haan van Leiden ‘financieel en praktisch onverantwoord’ de taken van het Rijk op het gebied van de sociale werkvoorziening over te nemen. ‘De opgave is zo niet te doen’, aldus de CDA-wethouder voor onder meer Werk en Inkomen.

 

Gesubsidieerde werkplaatsen voor mensen met een handicap zijn voor gemeenten de laatste hobbel op weg naar een bestuursakkoord tussen het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen. Die streep werd vorige week woensdag getrokken door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De achterban van de gemeentelijke koepelorganisatie weigerde toen tijdens een speciaal belegde bijeenkomst in Naarden in te stemmen met het onderhandelingsresultaat van de VNG-delegatie. De VNG spreekt over een in gezamenlijkheid getrokken conclusie door bestuur en commissies.

 

Minister Kamp van Sociale Zaken wil met zijn Wet werken naar vermogen de regelingen voor bijstand, sociale werkplaatsen en arbeidsgehandicapten onder één noemer brengen en de uitvoering van die fusieregeling bij de gemeenten leggen. De gemeenten staan in principe open voor die decentralisatie, maar accepteren de voorwaarden niet: een bezuiniging van vele honderden miljoenen euro’s.

 

‘Vooropgesteld’, zegt Jan Jaap de Haan, ‘ik ben voorstander van de Wet werken naar vermogen. Ik zie mogelijkheden en voordelen in de ontschotting tussen de diverse regelingen en ik geloof in het met behulp van onder andere loonkostensubsidie naar de reguliere arbeidsmarkt brengen van mensen met een handicap. Maar in combinatie met de opgelegde taakstelling is dat niet te doen.’

 

De Leidse wethouder begrijpt dat er moet worden bezuinigd, maar zegt daartoe amper de mogelijkheden te krijgen. Gemeenten zijn vooralsnog niet alleen gehouden de volgens hem alleszins gunstige cao-afspraken in de SW-sector te respecteren, maar zijn daarnaast verplicht een aantal arbeidsplaatsen te realiseren. ‘Tachtig procent van de SW-kosten is direct arbeid gerelateerd. De rest is vooral begeleiding, overhead, machines en materiaal. Eigenlijk blijft er maar een knop over waar we aan kunnen draaien: de kosten voor de begeleiding. En daar wil je juist niet op bezuinigen. Die begeleiding moet juist top zijn in het kader van de ontzorging: als je werkgevers niet vrijwaart van die sores, werkt het niet. Dan schuif je de filosofie achter de Wet werken naar vermogen terzijde.’ Het Rijk wil bovendien het begeleidingsbudget per persoon terugbrengen van 27.000 naar 22.000 euro per persoon.

 

Het kabinet heeft gemeenten weliswaar al een jaar uitstel geboden tot 1 januari 2013, maar daarmee is voor gemeenten het hoofdbezwaar niet weggenomen. Tekenen van een bestuursakkoord onder de huidige voorwaarden is volgens De Haan geen optie.

 

VNG-directievoorzitter Ralph Pans wees eerder op het gevaar van niet tekenen: dan zou het kabinet zonder gemeenten het wetgevingstraject doorzetten. De Haan: ‘Teken je wel, dan geef je dus steun aan een operatie waarvoor onvoldoende budget is. Dat is onverantwoord.’ Vorige week gaven PvdAwethouders een soortgelijk signaal af. ‘Als dit bestuursakkoord wordt getekend, blijft er geen sociale werkplaats meer over’, twitterde de Utrechtse wethouder Rinda den Beste.

 

Zwakkeren

 

Om nog een andere reden is het volgens de CDA-wethouder De Haan op dit punt waard de strijd met het kabinet aan te gaan. ‘Dit kabinet grijpt op veel fronten stevig in. Dat kan waar het gezonde mensen betreft. Maar hier hebben we het echt over de zwakkeren in de samenleving. Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid daarvoor op te komen, ze niet in fabrieken opgesloten te houden’, zegt De Haan. ‘Er zal een paar honderd miljoen euro bij moeten. Dat kan in mijn ogen ook, als je ziet dat het met het overheidstekort beter gaat dan gedacht. En daarbij: dit is een kans voor de coalitie om de oppositie de hand te reiken. Dit is een prima dossier om een gebaar te maken, zodat in de onderlinge verhoudingen de scherpe kantjes eraf gaan.’ 

 

---

Bijpraten onder voorbehoud 

 

Vooruitlopend op een bestuursakkoord heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten voor volgende week twee bijeenkomsten geagendeerd om de leden te informeren over de onderhandelingen. Daarbij gaat het zowel over het proces als de resultaten.

 

De eerste sessie is gepland op woensdag 20 april in het stadhuis van Den Bosch, de tweede daags erna in het stadhuis van Zwolle. De bijeenkomsten vinden volgens de VNG plaats ‘onder voorbehoud van het afsluiten van een onderhandelingsakkoord.’

 

Vanaf begin dit jaar vinden er tussen het Rijk en de koepelorganisaties IPO (provincies), UVW (waterschappen) en VNG (gemeenten) gesprekken plaats over een bestuursakkoord. Voor de gemeenten staan vooral de gemeentefinanciën en de decentralisaties voorop. Het Rijk wil voor ruim acht miljard euro aan taken overhevelen richting gemeenten.