Contre-lettre

Op mijn middelbare school was Engels geen verplicht eindexamenvak. In plaats daarvan mocht Frans. Ik heb daar avec enthousiasme gebruik van gemaakt. En ik weet daarom wat een ‘contre-lettre’ is. 

Het is een geheime afspraak tussen twee partijen die in tegenspraak is met hun openbare afspraak. Waarschijnlijk kent u de Engelse vertaling wel: side letter. De geheime afspraak heeft voorrang op de openbare afspraak. De Franse term contre-lettre, ‘afspraak ertegenin’, drukt veel duidelijker uit dat de geheime afspraak afwijkt van de openbare afspraak, en is dus veel beter dan de Engelse term side letter, ‘afspraak ernaast’.

De contre-lettre komt uit het bedrijfsleven. Bijvoorbeeld Ahold had er een bij zijn deelnemingen in Midden-Amerika. Toen de geheime contre-lettre uitlekte, kostte dat veel beleggers veel geld. De rechtbank was er daarom, voorzichtig gezegd, niet laaiend enthousiast over.

Waarom deze informatie? Omdat het er alle schijn van heeft dat er ook een contre-lettre bestaat bij het ‘interbestuurlijke programma’ dat het rijk en de VNG vorige maand hebben afgesproken. Vorige maand is iets anders of iets meer afgesproken dan alleen de 53 gepubliceerde pagina’s. Daar zijn vier aanwijzingen voor. Ten eerste was een harde, ononderhandelbare eis van de gemeenten dat ze zelf mogen blijven beslissen hoe ze het gemeentefonds uitgeven. Het staat niet in het programma – maar blijkbaar is het toch afgesproken.

Ook beweert de VNG dat is afgesproken dat de lagere eigen bijdrage voor de huishoudelijke hulp niet leidt tot veel extra aanvragen. Maar het staat niet in het programma. Verder staat het vangnet van het sociaal domein, met een rijksbijdrage van 100 miljoen euro daaraan, nergens in het programma. En er staat in het programma dat er een onderzoek komt naar het bijstandsbudget, maar details daarover worden niet toegelicht. Uiteraard zijn daarover wel afspraken gemaakt. Ik mag al die andere afspraken niet weten. U mag ze niet weten.

En de Tweede Kamer mag ze niet weten. Het officiële programma is dus maar de halve waarheid, en daarmee een hele leugen. Op mijn middelbare school heb ik meer Franse woordjes geleerd dan contre en lettre. Ook bijvoorbeeld “L’honnêteté est la meilleure des politiques” en “un mensonge vient toujours vous hanter”. Van dat laatste woord kent u de Engelse vertaling wel: to haunt.