Foutje van 500 miljoen

Het kabinet besteedt dit jaar en volgend jaar zes miljard euro om de economie op gang te houden. De gemeenten keken belangstellend mee. Hoe meer het rijk uitgeeft, des te meer groeit het gemeentefonds. Beide gaan immers ‘samen de trap op en de trap af’.

Begin april rekende het ministerie van Financiën uit dat het gemeentefonds door de kabinetsmaatregelen dit jaar 200 miljoen euro hoger zou zijn, en volgend jaar 275 miljoen euro. Vanaf 2011 zou er geen gevolgen meer zijn, want de kabinetsmaatregelen zijn voor 2009 en 2010.

Helaas voor de gemeenten wilde het kabinet deze 200 en 275 miljoen euro niet aan de gemeenten geven. Dat moet je even netjes op papier zetten, zo werkt dat in Nederland. De gemeenten krijgen dit jaar 200 miljoen euro minder dan ze volgens de ‘trap op, trap af’-formule zouden moeten krijgen, en volgend jaar 275 miljoen minder.

Maar minister Bos van Financiën wilde meer. Hij wilde nu al vaste afspraken maken over de hoogte van het gemeentefonds tot en met 2011. Daar zijn het kabinet en de VNG over gaan onderhandelen, en 23 april hebben het kabinet en de VNG een onderhandelaarsakkoord bereikt. De VNG heeft 28 april het akkoord voorgelegd aan de gemeenten, en, overigens pas nadat meerdere gemeenten daarom vroegen, 21 mei een toelichting daarop gegeven.

Volgens die toelichting krijgen de gemeenten zekerheid over de hoogte van het gemeentefonds in drie jaar, in ruil voor slechts twintig miljoen euro. Een fantastische deal!

Maar de werkelijkheid is anders. Het akkoord komt er namelijk op neer dat het gemeentefonds in 2009 met 200 miljoen wordt gekort, in 2010 met 275 miljoen extra wordt gekort, en dat de gemeenten ook in 2011 en daarna die 475 miljoen kwijt zijn.

Dat blijkt niet uit de toelichting van de VNG. Volgens de VNG kost de zekerheid de gemeenten slechts twintig miljoen euro, maar in werkelijkheid kost de zekerheid de gemeenten maar liefst 495 miljoen euro per jaar. Door het onderhandelaarsakkoord te accepteren, stemmen de gemeenten ermee in dat het gemeentefonds vanaf 2011 495 miljoen per jaar lager is dan wanneer de trap op, trap afmethode wordt aangehouden.

De gemeenten konden tot vandaag aangeven of ze instemden met het akkoord of niet, en ze hebben massaal ingestemd. Maar de gemeenten zijn op het verkeerde been gezet. Als je denkt dat het akkoord slechts twintig miljoen euro per jaar kost, dan oordeel je er anders over dan wanneer je weet dat het akkoord 495 miljoen euro per jaar kost.

Het akkoord moet van tafel, het is extreem slecht voor de gemeenten. De VNG moet de gemeenten een nieuwe mogelijkheid geven om het akkoord weg te stemmen. Dat is niet meer dan eerlijk, want de VNG heeft de gemeenten verkeerd voorgelicht. En ik mag er toch van uitgaan dat de VNG zelf ook van het akkoord af wil, nu blijkt dat ze zich vergist heeft in de gevolgen?