‘Nederland moet wél EU-geld aanvragen’

Nederland heeft ingestemd met de Europese begroting 2021-2027, met daarin het Herstelfonds. Dat fonds biedt ruim 300 miljard euro subsidies voor lidstaten, waarin voor Nederland vooralsnog zo’n 5 miljard is bestemd (de eerste tranche). Op basis van een Nationaal Herstelplan kan Nederland dit geld krijgen.

Het kabinet vindt het opstellen van een Nationaal Herstelplan ‘lastig’, zo berichtte de NOS onlangs. ‘Hoe kan het nu lastig zijn om zo’n 5 miljard euro op te halen uit Brussel, uit een pot waarmee het Nederlands kabinet heeft ingestemd? En waaraan Nederland ook fors meebetaalt, zelfs wanneer we het zelf niet gebruiken?’, verzucht ERAC-directeur Vincent Ketelaars.

Hervormingen

Als argument geldt dat het huidige kabinet geen plannen wil opstellen die formeel pas worden ingediend onder het volgende kabinet. ‘Achter de schermen vermoeden wij echter iets anders. Nederland heeft zich in Brussel eerder keihard gemaakt voor beoordeling van de herstelplannen van iedere lidstaat door ook de andere lidstaten. En Nederland heeft hard afgedwongen dat die herstelplannen hervormingen moeten bevatten, die voldoen aan de aanbevelingen van de Europese Commissie’, aldus Ketelaars.

‘Het is heel begrijpelijk dat Rutte en Hoekstra een vinger in de pap willen hebben, om zeker te weten dat Noord-Europese euro’s in Zuid-Europese lidstaten ook wel toekomstbestendig worden besteed. Maar nu komt deze eis misschien als een boemerang terug. Europa beveelt Nederland namelijk al vele jaren aan meer vaart te maken met de energietransitie, maatregelen te treffen ter versoepeling van de arbeidsmarkt en de hypotheekrenteaftrek te beëindigen. Wanneer Nederland met het herstelplan daar geen gehoor aan geeft, kunnen andere lidstaten met een beschuldigende vinger naar Nederland wijzen, of erger. Een deur die ons kabinet wellicht liever niet open zet.’

Klimaatakkoord

Discussies over hervormingen zijn altijd moeilijk. Ketelaars snapt dat, met de verkiezingen voor de boeg, een Nationaal Herstelplan daarom geen ‘nieuw beleid’ kan inhouden. Desondanks is er volgens hem zeker wel ruimte herstelmiddelen te investeren in regionale ontwikkelingen, binnen alle geslagen piketpalen. ‘Het budget vanuit de eerste tranche in het Europees herstelfonds voor Nederland is circa 5 miljard euro, voor een periode van zes jaar. De rijksbegroting over zes jaren beloopt naar verwachting zo’n 2.000 miljard. We hebben het dus over een relatieve omvang van 0,25 procent. Dan lijkt het ons in lijn met de Europese voorschriften om te motiveren dat het herstelplan zich dan volledig richt op financiering van maatregelen die in het Klimaatakkoord al zijn voorzien. Zet daarbij de uitleg dat de beperkte middelen het niet toelaten andere uitdagingen in Nederland in dit plan op te nemen. Breng daarbij over het voetlicht dat er met het pensioenakkoord, de commissie-Borstlap en al in gang gezette versobering van de hypotheekrenteaftrek al belangrijke en door de EU gewenste hervormingen gaande zijn. Dan hebben we niet alleen een zinvol plan, maar ook een ‘proportioneel’ plan binnen Europese kaders.’

Versnelling

Op allerlei plekken bestaan ambitieuze plannen op het gebied van de economie, de energietransitie, bereikbaarheid, veiligheid en arbeidsmarkt. ‘Plannen waarbij regionale samenwerking is uitgelokt door de Regiodeal-budgetten. Alle plannen bij elkaar overstijgen de beschikbare budgetten ruimschoots. Ook met 5 miljard herstelfonds is er niet genoeg geld, maar het helpt zeker in de portemonnee. Overal spelen dus vraagstukken over het bouwen van programma’s en projecten en in welke financiering deze kunnen landen’, aldus Ketelaars. ‘De EU-middelen kunnen dan een versnelling op de vele nationale opgaven.’