‘Cliëntelisme’: Friese oppositie boos over financiële plannen

De volledige Friese oppositie heeft gisteren tegen een opvallend plan van het nieuwe college gestemd. In het coalitieakkoord stellen BBB, CDA, ChristenUnie en FNP voor om elke gedeputeerde een mandaat voor een eigen ‘gebiedsbudget’ te geven. Dit geld, in totaal 5 miljoen euro, kan elke gedeputeerde voor het gebied dat onder diens hoede valt inzetten om ‘problemen op te lossen’ en ‘kansen te benutten’. Het nieuwe college vindt dit goed voor ‘lokale impulsen’. De oppositie is furieus.

Provinciale reserves

Volgens verschillende oppositiepartijen schendt het college het budgetrecht van Provinciale Staten met de plannen. Statenlid Maarten Goudzwaard (JA21) is kritisch op het bestedingspatroon van het nieuwe college. Volgens hem wordt de komende vier jaar 175 miljoen euro uit de provinciale reserves gehaald. ‘Daarmee naderen de reserves gevaarlijk dicht het toegestane minimum van 10 miljoen euro’.

Saillant detail: de PvdA, nu oppositiepartij, brak de coalitieonderhandelingen met BBB, CDA en ChristenUnie op het laatste moment af, na te zijn gestruikeld over de financiële paragraaf van het akkoord. BBB-fractievoorzitter Abel Kooistra gaf tijdens de onderhandelingen aan dat hij groot belang hecht aan een akkoord op hoofdlijnen, omdat dit ‘het dualisme tot zijn recht laat komen’. Maar volgens PvdA-Statenlid Klaas Zwart komt daar weinig van terecht. ‘Waar zit de ruimte voor de Staten, als al het geld uit de reserves al wordt uitgegeven?’

Budgetrecht

Statenlid Goudzwaard diende woensdag een motie in, gesteund door de volledige oppositie, waarin hij de gedeputeerden erop wijst dat het budgetrecht bij Provinciale Staten ligt, niet bij het college. Een vrij te besteden eigen gebiedsbudget van een miljoen per gedeputeerde staat daar volgens hem haaks op. ‘Het staat de zogenoemde “gebiedsgedeputeerden” logischerwijze volstrekt vrij om “gebiedsvoorstellen” aan Provinciale Staten aan te bieden’, stelt de motie.

Cliëntelisme

Ook VVD-Statenlid Eric ter Keurs verzet zich tegen de financiële plannen. Volgens hem bestaat het akkoord uit ‘veel mooie volzinnen en weinig concrete inhoud’. Ter Keurs: ‘Met name het “hoe?” is overal blijven hangen’. Hij mist het ‘meetbaar maken’. Het plan voor een gebiedsbudget werkt volgens hem ‘cliëntelisme’ in de hand.

Statenlid Charda Kuipers (GrienLinks) vindt dat een akkoord op hoofdlijnen ‘te prijzen is’, als dat daadwerkelijk meer ruimte biedt voor budgettering en controle door Provinciale Staten. In plaats daarvan ‘gokt het college met gemeenschapsgeld’ en worden Provinciale Staten buitenspel gezet. Kuipers: ‘PS heeft altijd het laatste woord, hoe hoog of laag dit bestuursakkoord ook anders beweert’.

Begroting afwachten

De soep wordt waarschijnlijk niet zo heet gegeten als zij gisteren in de Statenvergadering werd opgediend. Maarten Allers, hoogleraar Economie van decentrale overheden (Rijksuniversiteit Groningen): ‘Het gaat nu niet om een begroting, het gaat om een collegeakkoord.’ Dat betekent dat het geld nog niet ‘beschikbaar is gesteld’ door Provinciale Staten.

Als de plannen uit het collegeakkoord worden doorgezet, legt Allers uit, zullen zij in de begroting terechtkomen. Het is volgens hem niet mogelijk om het gebiedsbudget buiten de begroting om te regelen. Wanneer de begroting vervolgens aan Provinciale Staten wordt voorgelegd, kunnen de Statenleden hun budgetrecht uitoefenen, bijvoorbeeld door de begroting vanwege het gebiedsbudget af te keuren. Allers: ‘Tot dan kan het budgetrecht gewoon nog niet geschonden worden’.