CDA wil opschalingskorting langer bevriezen

De CDA-Kamerfractie heeft grote moeite met de opschalingskorting voor gemeenten. Die is dit en vorig jaar bevroren op het niveau van 2019, maar er zijn signalen dat het demissionaire kabinet de korting per 2022 weer wil doorzetten. Dat zou voor gemeenten een financiële verslechtering van 570 miljoen euro betekenen.

Volledige afschaffing

CDA-Kamerlid Inge van Dijk vraagt het kabinet de korting in ieder geval ook voor 2022 te bevriezen. Dat doet zij via Kamervragen naar aanleiding van de recente brief van VNG-voorzitter Jan van Zanen aan premier Rutte. Daarin roept Van Zanen met klem op om de opschalingkorting in ieder geval ook in 2022 te bevriezen, maar pleit in die brief – nogmaals – voor volledige afschaffing.

Grootschalige herindeling

De korting is door het kabinet Rutte II ingevoerd met het voornemen om toe te werken naar louter 100.000-plusgemeenten. De gedachte in Den Haag was dat die grootschalige herindelingen tot kostenbesparing zou leiden; hetgeen breed – onder meer in gemeenteland – werd (en wordt) betwist. Die verplichte opschalingsplannen gingen snel van tafel, maar de opschalingskorting niet. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is die korting in strijd met zowel artikel 108 van de Gemeentewet, artikel 2 van de Financiële verhoudingswet en met het principe van de zogeheten ‘trap op trap af’-systematiek; de rijksbijdragen aan gemeenten bewegen mee met de rijksuitgaven.

Onwenselijk

De verwachting bij de VNG was dat een nieuw kabinet een streep zou zetten door die opschalingskorting per 2022. De gemeentekoepel heeft echter signalen gekregen dat het demissionaire kabinet de korting per 2022 weer wil voortzetten. De financiële positie van gemeenten zou hierdoor met 570 miljoen euro verslechteren, aldus Van Zanen in zijn brief aan Rutte. ‘Zeer onwenselijk’, gezien de voortdurende structureel zwakke financiële positie van gemeenten, aldus Van Zanen.

Afbreuk

Ook doet het ‘ernstig afbreuk’ aan de afspraken die kabinet en VNG hebben gemaakt na de uitspraak van de arbitragecommissie in het slepende conflict over de tekorten op de jeugdzorg. Gemeenten krijgen komend jaar 1,3 miljard extra voor de jeugdzorg (bovenop de eerder toegezegde 300 miljoen) en er wordt gezamenlijk aan een hervormingsagenda gewerkt die op 1 januari klaar moet zijn en tot structurele kostenverlaging in de jeugdzorg moet leiden. Gemeenten moeten daarnaast nu al maatregelen nemen die in 2022 moeten leiden tot een besparing van 214 miljoen euro, zo zijn kabinet en gemeenten begin juni overeengekomen. ‘Als de opschalingskorting in de begroting 2022 wordt opgenomen ontstaat de situatie dat het kabinet met de ene hand geeft en vervolgens met de andere weer neemt’, aldus Van Zanen. Het opgebouwde vertrouwen tussen rijk en gemeenten van de afgelopen jaren wordt daarmee bovendien in een klap tenietgedaan, waarschuwt de VNG-voorzitter in zijn brief.

Verdeeld

Naar verwachting wordt in de kabinetsformatie een knoop doorgehakt over afschaffing of voortzetting van de opschalingskorting. De meningen daarover zijn verdeeld. D66 en GroenLinks willen de opschalingskorting deels terugdraaien, de ChristenUnie wil de korting schrappen. De VVD wil het punt ‘meenemen’ in een gesprek over financiële zekerheid. CDA en PvdA spraken zich net zoals de VVD in hun verkiezingsprogramma’s niet expliciet voor of tegen afschaffing uit.