Ict-kosten hoger in grote gemeente

Groter betekent zeker niet altijd goedkoper. Op ict-gebied blijkt er zelfs sprake van een schaalnadeel: hoe groter de gemeente, des te hoger de kosten.

Uit de meest recente benchmark van M&I/Partners blijkt dat de ict-kosten per inwoner voor gemeenten met meer dan 100.000 inwoners liefst 17 procent hoger liggen dan voor gemeenten met een geringer inwonertal: bij 100.000+ gemeenten zijn de ict-kosten 82 euro per inwoner, bij 100.000- gemeenten 70 euro. Hoezo schaalvoordeel van grote gemeenten?

Forse ambtelijke formatie

Het verschil kan deels worden toegeschreven aan het gegeven dat grote gemeenten – in tegenstelling tot kleinere – een forse formatie informatiemanagement hebben. Dat zou onder andere noodzakelijk zijn vanwege de zogeheten complexiteit van een grotere gemeente. Kwaliteitsverschil in informatiemanagement en het niveau van de ict-dienstverlening spelen eveneens een rol. De continuïteit en
betrouwbaarheid is groter dan bij kleinere gemeenten.

Afstemmingsbureaucratie

‘Hoe groter een gemeente, des te groter is wat ik maar noem de afstemmingsbureaucratie’, zegt Jos Smits (M&I/Partners). Dat blijkt niet alleen uit ons onderzoek, maar ook uit dat van Berenschot en de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Het vermeende voordeel van schaalvergroting – dat minister Plasterk van Binnenlandse Zaken telkens schetst – doet zich ook niet voor op ict-gebied. Dat schaalvoordeel houdt bij heel erg veel disciplines ergens op rond de 80.000 inwoners. Op één kostenaspect scoren de kleinere gemeenten hoger: softwarekosten. Dat komt doordat grote gemeenten meer zelf doen en kleine gemeenten via softwarediensten relatief meer uitbesteden. ‘Vaak tegen heel veel geld’, zegt Smits. ‘Ze betalen zich blauw.’

Haalbaarheidsstudies samenwerkingsverbanden

Sommige kleine gemeenten zijn juist veel goedkoper uit, maar dan is de kwaliteit er volgens hem ook naar. Schaalvoordeel is volgens Smits – die haalbaarheidsstudies verricht voor samenwerkingsverbanden – alleen te halen op het vlak van automatisering. ‘Grof gezegd, op de aanschaf van computers. Complexer wordt het als je samen dezelfde applicaties wil. Dan komt toch de lokale autonomie in het geding. Dezelfde applicatie vereist namelijk van de samenwerkende gemeenten afstemming van het primaire proces. Waar 95 procent van je beleid al door het rijk wordt bepaald, hou je als individuele gemeente dan helemaal weinig beleidsvrijheid meer over.’

Jaarrekeningen

Het bureau M&I/Partners houdt aan de hand van jaarrekeningen al bijna een decennium lang de werkelijk gedane ict-uitgaven van gemeenten in het oog. Volgende maand start benchmark nummer 10.

Lees het hele verhaal in Binnenlands Bestuur nummer 3 van 2013.