‘Zie rol gemeenten bij aanpak cybercrime niet over het hoofd’

Donderdag gaat de Tweede Kamer in debat over de aanpak van cybercrime. In de aanloop naar het debat wijst de VNG op de grote rol die gemeenten spelen bij de gezamenlijke preventieaanpak en het verhogen van de aangiftebereidheid. Daar zouden de minister, de politie en het OM volgens de koepel meer oog voor moeten hebben.

Lage pakkans

In 2023 werden 2,3 miljoen Nederlanders slachtoffer van online criminaliteit, staat in het Cybercrimebeeld Nederland 2024. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat slechts 16 procent van hen aangifte doet. Omdat de pakkans relatief laag ligt, hebben de politie en het OM weinig zicht op de aard en omvang van digitale criminaliteit. Daardoor worden veel daders van online criminaliteit nooit gepakt.

Deze vicieuze cirkel doorbreek je niet alleen door de straffen op online criminaliteit te verhogen, schrijft de VNG in een brief aan de Tweede Kamer. Aanstaande donderdag staat daar de aanpak van cybercrime op de agenda. Het commissiedebat gaat onder meer over twee voortgangsbrieven van de minister van J&V, over de voortgangsrapportage Integrale aanpak online fraude en Integrale aanpak cybercrime. In de voortgangsrapportage staat onder meer dat in 2025 wordt bepaald voor welke cybercrime-feiten een hogere straf mogelijk wordt.

Sterkere informatiepositie

De VNG stelt dat een intensievere samenwerking met politie en OM, en vooral een sterkere informatiepositie van gemeenten, tot meer resultaten leidt. Schaamte bij de slachtoffers zit het doen van een melding of aangifte namelijk vaak in de weg. Ze wijst onder meer op het interbestuurlijke, publiek-private Project Online Content Moderatie (PrOCoM), dat de meldvoorziening Helpwanted heeft opgezet. Hier kan iedereen mogelijk strafbare online content melden. Daarna wordt de content niet alleen verwijderd, maar krijgt de melder ook ondersteuning bij het doen van aangifte.

De VNG ziet graag dat de voorziening wordt bestendigd en uitgebreid. Zo zouden bestuurders en ambtenaren die online worden lastiggevallen dit hier ook moeten kunnen melden. De gemeenten pleiten voor  één centrale, goed werkende meldvoorziening, waar melders ondersteuning krijgen en merken dat er actie wordt ondernomen.

Cyberweerbaarheid

Ook bij het cyberweerbaar maken van de samenleving spelen gemeenten een cruciale rol, aldus de VNG, omdat ze in nauw contact staan met inwoners en ondernemers. Een groot deel van de gemeenten heeft de aanpak van cybercriminaliteit opgenomen in de Integrale VeiligheidsPlannen. In het samenwerkingsverband van de Citydeals lokale cyberweerbaarheid zijn good practices gemaakt die door gemeenten en de VNG worden verspreid.

Gemeenten hebben echter onvoldoende financiële middelen om deze good practices over te pakken, schrijft de VNG in de brief. De koepel wijst er ook op dat er in de huidige begroting geen financiering beschikbaar is gesteld voor de gemeentelijke aanpak van cybercriminaliteit.