Ook inwoners zoeken zich suf

Binnenlands Bestuur van 1 september dit jaar meldde dat de Gemeenteraden G4 zich ‘suf zoeken’ naar goede informatie. Op zich niets nieuws, want dat geldt al decennia voor raadsleden. En niet alleen voor hen maar misschien nog wel meer voor de geïnteresseerde- en de belanghebbende inwoner.

Frustrerend bijna dat met het toenemen van de technische mogelijkheden de onduidelijkheid over informatie alleen maar toe lijkt te nemen. Heb je de nodige raads – en collegebesluiten op een rij, hoe kom je er dan achter dat het ook echt alle informatie is. Laat staan wanneer je de advieslijn die aan de besluiten ten grondslag ligt ook wilt hebben. Wat is dat toch, onkunde, onmogelijkheid, of onwil?  

De wetgever veronderstelt onwil. De geest van de Wet Open Overheid lijkt daarop gestoeld. Natuurlijk er zal onkunde en onwil zijn, maar de onmogelijkheden en daarmee complexiteit is naar mijn oordeel de hoofdreden.  De moeizame ontwikkeling kent meerdere aspecten.

Allereerst de al decennia lang verwaterde belangstelling voor archivering. Ten tweede de steeds opnieuw  niet realistische verwachting van de mogelijkheden van informatisering en automatisering. Ten derde de beperkte kennis over het goed formuleren van een besluit het schrijven van een goed dictum. Ten vierde het gebrek aan bereidheid tot investeren.  En tenslotte geldt voor de gemeenteraden zelf dat  die in meerderheid niet de kansen van  hun eigen griffie willen zien.  Dat hebben alle eerdere pogingen van enkele gemeenteraden eigenlijk wel duidelijk gemaakt.

De noodzaak en urgentie is door (gekozen) inwoners ook niet echt gevoeld. Want bijvoorbeeld de zeker niet slechte systemen die de Kamers gebruiken zijn nooit als hulp voor raden en staten beschikbaar gesteld. De oproep van de G4 gemeenteraden is mooi, maar vraagt meer om nu wel kans van slagen  te hebben. Te snel  richting VNG en BZK kijken heeft geen zin. Laten we ons realiseren dat de taal van de systeembouwers een heel andere is dan die van de politiek en bureaucratie. Dat aspect moet niet onderschat worden.  

Verder moeten colleges bereid zijn te werken aan een herwaardering en professionalisering van de ‘archief-functie’. (De document informatie beheerders). Die functie is met alle ambtelijke reorganisaties te vaak in  het verdomhoekje geplaatst. Ook moeten colleges en raden de (juridische/bestuurlijke) kennis van het formuleren van een goed besluit benadrukken en afdwingen bij secretarissen en griffiers. Heel veel is ingezet op leesbare besluiten, maar dat is ten koste gegaan van de noodzakelijke  politiek/bestuurlijke- en juridische kwaliteit van een besluit.

En dan altijd weer ‘het geld’. Goede besluiten kosten geld. Maar transparante besluitvormingsprocessen eens te meer. Willen die transparantie van het proces bewerkstelligen dan zetten we in op repressie. De Wet Open Overheid is daarvan een voorbeeld. Wat zou het mooi geweest zijn als we die energie en middelen die de WOO met zich meebrengt aan de voorkant zouden hebben ingezet. De kunst wordt dat deze kwestie niet slechts een keer door de raden van de G4 wordt genoemd. Laat dit het moment zijn dat de G4 de beweging naar het eenvoudig vinden van betrouwbare overheidsinformatie in gang zet. De kunst is dus dat de impact van de G4 wordt verbreed. Naar de G10, de G40 de K80 etc. gemeenten.  Dan komt het moment dat met de uitvoering primair de secretarissen en griffiers zinvol aan de slag kunnen gaan.