Water bij de wijn bij Wet open overheid

Overheden hoeven onder de aankomende Wet open overheid (Woo) geen registers op te gaan tuigen met alle ingekomen en uitgaande stukken. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) is het daarover eens geworden initiatiefnemers D66 en GroenLinks. De Woo moet op termijn de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) vervangen.

Meerjarenplan en contactpersoon

In plaats van een register met alle ingekomen en uitgaande stukken, wordt er in het wetsvoorstel een ‘overheidsbreed meerjarenplan’ opgenomen dat gericht is op een verbeterde informatiehuishouding en -voorziening door overheden. Bestuursorganen moeten binnen de nieuwe invulling een contactpersoon aanwijzen die de burgers de weg kan wijzen naar de gewenste informatie. Het afzwakken van de plannen voor een open register is één van de wijzigingen die Ollongren voor ogen heeft. Ook wil de minister dat overheden gefaseerd werk kunnen maken van actieve openbaarmaking van stukken, in plaats van de harde verplichting dat alle overheidsinformatie na vijf jaar openbaar moet zijn.

Forse kosten bespaard

Volgens Ollongren kunnen met de wijzigingen forse kosten worden bespaard en komen de doelen die met de Woo worden nagestreefd niet in het geding. De aanpassingen zouden voor decentrale overheden 4,1 miljoen euro minder aan structurele kosten tot gevolg hebben. De Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg hebben positief gereageerd op het resultaat van de gesprekken tussen Ollongren en de initiatiefnemers van de Woo.

Gedoe in de uitvoering

Cornelis van der Sluis, die als advocaat en bestuursjurist de ontwikkelingen rond de Wob en de Woo nauwgezet volgt, noemt de afzwakkingen van het wetsvoorstel een logisch resultaat van de onderhandelingen tussen het kabinet en de initiatiefnemers. ‘Vooral de actieve openbaarmaking zoals die eerst werd beoogd, nam veel gedoe in de uitvoering met zich mee. Ik vraag me ook af hoeveel het zou hebben toegevoegd als álle bestuurlijke stukken openbaar worden gemaakt.’

Niet veel verschil met Wob

Het voornemen om overheden een contactpersoon voor informatieverzoeken in het leven te laten roepen, komt Van der Sluis bekend voor. ‘Er is daarin niet zo veel verschil met de huidige Wob. Het is voor mij de vraag of daarmee wezenlijk iets wordt toegevoegd. Misschien is dat wel het geval als men daarvoor gerichter mensen gaat opleiden en dingen worden standaardiseerd. Nu is het nog zo dat iedereen zijn eigen dingen bijhoudt op zijn of haar eigen manier. Ambtenaren bepalen zelf vaak waar en hoe bestanden worden opgeslagen en welke mails worden weggegooid of gearchiveerd.’

Bezwaarprocedures

Volgens Van der Sluis zijn de wijzigingen goed nieuws voor gemeenten en provincies. ‘Met de actieve openbaarmaking zoals die eerder in het wetsvoorstel stond, zouden belanghebbenden voor openbaarmaking van een stuk bezwaar kunnen maken. Dan krijg je als overheid met veel bezwaarprocedures te maken. Dat effect wordt beperkt door die mogelijkheid pas bij specifieke verzoeken tot openbaarmaking te bieden. Het is ook maar de vraag of het publiek er baat bij zou hebben als alle informatie maar openbaar moet worden gemaakt.’

‘Grootse en meeslepende plannen’

‘Er is met de aanpassingen dus minder uitvoeringsgedoe maar ook minder vernieuwing’, aldus Van der Sluis, die zelf vindt dat de Wob ‘prima werkt zoals-ie is.’ Volgens Van der Sluis dreigt met het vervangen van de Wob door de Woo het spreekwoordelijke kind met het badwater te worden weggegooid. ’Er is veel voorsprong die nu verloren dreigt te gaan. Daarnaast is te bezien wat er nog terecht gaat komen van alle grootse en meeslepende plannen met de Woo. Deze versie begint erg te lijken op wat we al hebben. Kan men niet beter eens kritisch kijken naar de Wob en daaraan sleutelen?’