Gebruik gezichtsscanners bij bestrijding identiteitsfraude

De gezichtsscanner rukt op bij de Nederlandse gemeentebalies. Onder meer Amstelveen, Zaanstad, Culemborg, Tiel, Zaltbommel en Twenterand zetten gezichtsvergelijkingssoftware in als onderdeel van de procedure voor het aanvragen van een nieuw identiteitsbewijs. Hoe zit het met de privacy van de inwoners?

Lelystad is de nieuwste gemeente in dit rijtje. Met de scanners bij de balies van Burgerzaken controleert de gemeente sinds kort reisdocumenten, ID-kaarten en rijbewijzen op echtheid. Zo wil Lelystad het misbruik van persoonsgegevens sneller opsporen en identiteitsfraude voorkomen. Met behulp van een documentscanner wordt eerst gecheckt of het huidige identiteitsbewijs geen vervalsing is. Vervolgens controleert de gezichtsscanner of degene voor de balie dezelfde is als de persoon op de pasfoto op het identiteitsbewijs.

Enorme impact
'We beschouwen de gezichtsscanners als een extra vorm van dienstverlening voor onze inwoners,' zegt Elaine Bezemer van de gemeente Lelystad. 'Identiteitsfraude heeft een enorme impact op mensen en het is moeilijk terug te draaien. Fraudeurs gebruiken een identiteitsbewijs bijvoorbeeld om uitkeringen aan te vragen. Het is dus ook in ons eigen voordeel als we dat kunnen voorkomen.' De scanners staan er nog maar kort, maar het is nog niet voorgekomen dat mensen een gezichtsscan weigeren. Bezemer: 'Het is onderdeel van de procedure, net als de vingerscan. We hebben ook nog niet meegemaakt dat inwoners dáár bezwaar tegen maken.'

Niet bewaard
Wanneer het identiteitsbewijs matcht met het gezicht voor de balie, worden de versleutelde gegevens niet bewaard. Alleen als er een vermoeden is van fraude, gebruikt de gemeente het dossier als bewijsstuk bij de aangifte van identiteitsfraude. Er zijn maar een paar medewerkers van Burgerzaken die het versleutelde dossier kunnen ontsleutelen. Volgens de gemeente Lelystad is de privacy van de inwoners op deze manier gewaarborgd. 'Onze securitfy officer zit er bovenop,' verzekert Bezemer.

Uitzonderingen
Is het gebruik van de gezichtsscanner door de gemeenten een proportioneel middel volgens de algemene verordening persoonsgegevens (AVG)? De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) doet geen uitspraken over zaken die ze niet hebben onderzocht. In het algemeen mogen biometrische gegevens niet worden gebruikt voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden, geeft de woordvoerder aan, maar er zijn enkele uitzonderingen, zoals opsporingswerk van de politie. Het wordt in ieder geval al snel problematisch als een overheid op basis van toestemming voor dit middel kiest, als minder vergaande methodes ook effectief zijn. Een burger mag zich niet onder druk gezet voelen om toestemming te geven, benadrukt de AP.

Proportioneel middel
In het voorbeeld van Lelystad lijkt het met de proportionaliteit wel goed te zitten, zegt hoogleraar ICT en Privaatrecht Frederik Zuiderveen Borgesius. 'Op het eerste gezicht lijkt deze toepassing van gezichtsvergelijkingssoftware redelijk, ervan uitgaand dat het wel eens voorkomt dat iemand bij de balie een vals paspoort aanvraagt. Als zulke fraude eigenlijk nooit voorkomt, is het maar de vraag of het gebruik van gezichtsscanners proportioneel is.'