Nederland op weg naar een open documentstandaard

De Nederlandse overheid formuleert dit jaar een vrije, openbare documentstandaard. Het wordt één van de eerste onderwerpen voor het Standaardisatiecollege. Voor Microsoft kan dit een probleem worden. Het bedrijf pleit voor de eigen standaard, Open XML.

Vaststelling van de vrije en openbare documentstandaard staat binnen een half jaar in de steigers. Dat zegt Jan Willem Broekema, sinds november de programmamanager van OSOSS, het open-sourcesoftwarestimuleringsprogramma binnen de overheid. “Een openbare standaard is in het belang van iedereen die informatie met de overheid wil uitwisselen. Niet verplicht, wel algemeen geldend. Pdf en Rtf zijn ongeschikte formaten voor openbare data.”
In het dit jaar op te richten standaardisatiecollege maken alle overheden afspraken over te gebruiken (ict) standaarden. Al deze standaarden zullen not-for-profit en openbaar zijn. Broekema: “De overheid moet wel. We willen over dertig jaar nog steeds bij onze informatie kunnen.”

Rijksarchiefwet
De standaardisatie-inspanning staat in verband met de Rijksarchiefwet. Die lost volgens Broekema echter het data-probleem pas op bij de opslag. “Dat is aan het einde van de keten.” Het Standaardisatiecollege moet het probleem oplossen bij binnenkomst of aanmaken van documenten. “Komt hiervoor geen standaard, dan heeft de overheid een mega-probleem.”
Broekema verwacht een pittige discussie met Microsoft, fabrikant van onder meer Word, wereldwijd de meest gebruikte tekstverwerker. “We krijgen hierover geheid gelazer met Microsoft. Ben ik daar benauwd voor? Nee.” Broekema is zelfs al begonnen aan het gesprek: “Ik opperde het aan Michel van der Bel, de Nederlandse topman. We maken binnenkort een vervolgafspraak.” Hij benadrukt dat leveranciers niet om een eenmaal geformuleerde standaard heen kunnen. “Een fabrikant van cv-ketels kan ook niet zeggen, ik ondersteun de NEN-specificatie voor gasdruk in cv-ketels niet. Voor de overheid telt zo’n leverancier niet meer mee.”
De OSOSS-programmamanager verwacht dat het voorschrijven van openbare standaarden zorgt voor marktveranderingen, niet alleen voor tekstverwerking, maar ook bij andere software. “Niet alleen Microsoft gaat dit merken, ook een Siebel, Baan en bijvoorbeeld Autodesk.” Digitale geografische informatie, gemaakt door de overheid, moet voor iedereen beschikbaar zijn, illustreert Broekema. “Die kunnen we onmogelijk aanbieden in een niet-publieke vorm.”
Pleitbezorgers van open source in Nederland reageren verrast op de aankondiging van Broekema. “Is het verstandig dat hij hier nu al mee naar buiten komt? Hij begint net”, reageerde een senior IBM-consultant, actief op dit gebied.
Microsoft kijkt uit naar de discussie, stelt Raul Pesch, platform strategy manager bij Microsoft Nederland: “We hebben daar veel interesse in.” Nederland draalt al wat te lang met het opstellen van documentrichtlijnen, vindt Pesch.

Interoperabiliteit
Pesch vermoedt dat de Nederlandse plannen sterk zullen lijken op de Europese documentstandaarden. Hij ziet geen probleem: “Open XML voldoet echt prima, daarmee moeten ook open source tekstverwerkers uit de voeten kunnen.” Volgens hem zijn er juist argumenten om de heel strikte definitie van een openbare standaard te streng te vinden. “Ik zeg niet dat wij dat vinden, maar dat hoor je in de markt. Met een strikte standaard die door slechts tien procent van de gebruikers wordt ingezet, bereik je geen interoperabiliteit.”
Microsoft gaat echter niet concurreren op het documentformaat, aldus Pesch. “We zullen onze producten blijven innoveren. Daarmee helpen wij overheden hun productiviteit te vergroten.” (gijs hillenius)