Rijk stapelt blunder op blunder met ICT
De commissie onder leiding van Ton Elias komt tot de conclusie dat er te weinig deskundigheid over ICT is bij de rijksoverheid met grote blunders en miljarden verlies tot gevolg.
De rijksoverheid slaat de plank voortdurend mis met automatiseringsprojecten (ICT) en gooit daardoor jaarlijks mogelijk tussen de 1 en 5 miljard euro weg. Een nieuw bureau moet daarom ingrijpen en alle ICT-plannen van ministeries boven de 5 miljoen euro vooraf toetsen op haalbaarheid en ook halverwege de rit nog tegen het licht houden.
Dat zijn de voornaamste conclusie en aanbeveling van de commissie-Elias, die namens de Tweede Kamer onderzocht wat er steeds misgaat met grote overheidsprojecten waar informatie- en communicatietechnologie aan te pas komt. Voorzitter Ton Elias (VVD) overhandigde het eindrapport woensdag aan Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg.
Ov-chipkaart en C2000
Aan de hand van zeven falende ICT-projecten - zoals de ov-chipkaart, C2000, Tunnels A73 - ontstond een brede inkijk in de problematiek. ,,Het gaat mis op alle niveaus en in alle stadia. Het is één onoverzichtelijke boel, zonder een scherp uitgangspunt, zonder aansturing, zonder beheersing van de kosten’’, stelt Elias. Het geld dat is weggegooid ,,had ook naar de zorg of naar defensie kunnen gaan''.
Oplossingen
De commissie wilde zoeken naar een rode draad en oplossingen aandragen. Elias ziet de oprichting van een Bureau ICT-toetsing (BIT) als een vrij radicale noodgreep. Dat kleine bureau moet onder de premier komen, vooralsnog voor 5 jaar. ,,De deskundigen daar fungeren als een sluis voor ICT-plannen. Daarna moet op de vakdepartementen tussen de oren zijn gekomen dat het écht anders moet en kan.'' Het BIT moet volgens Elias naar tien ,,boerenverstandregels’’ kijken met als leidraad: wat willen we bereiken, waarom en wat voor soort technologie is nodig?
Onvolledig informatie
De commissie had moeite om de juiste informatie van ministeries te krijgen. Soms lukte dat pas na meerdere verzoeken of na inschakeling van een politiek assistent van de minister. Elias vindt dat de Tweede Kamer niet moet pikken dat ze onvolledige of zelfs onjuiste informatie krijgt. ,,Dat is onderdeel van het probleem. De Kamer moet haar macht gebruiken en haar controlerende taak ook zelf serieus nemen'', aldus Elias.
Stevige boodschap
Minister Stef Blok van Wonen en Rijksdienst: ,,De conclusies van de tijdelijke commissie ICT zijn een stevige boodschap aan de bewindspersonen en iedereen die betrokken is bij de besluitvorming, aanbesteding en uitvoering van ICT-projecten. ICT speelt voor de Nederlandse economie, het functioneren van de overheid en haar dienstverlening aan de burgers een cruciale rol. Bovendien worden grote bedragen belastinggeld geïnvesteerd. De commissie constateert dat er de afgelopen jaren al stappen zijn gezet en doet daar bovenop een aantal aanbevelingen. Het kabinet zal deze aanbevelingen zorgvuldig bestuderen.''
ANP
Reacties: 10
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Mooi rapport. Goed dat er fundamenteel naar ICTprojecten gekeken is. Heb het nog wat snel doorgekeken. Valt veel over te zeggen. Maar het overzicht is er nu. Daar ging het om.
Wat me opvalt en wat ik echt enigszins narrig kwijt moet is hoe externen weg gezet worden als onbetrouwbaar en alleen uit op eigen gewin. Dat is gemakkelijk en kwetsend. Alsof externen niet integer kunnen zijn; alleen maar uit op zoveel mogelijk geld. Alsof externen geen beroepstrots kunnen hebben: zo goed en snel mogelijk een mooi resultaat neerzetten.
En dan de gotspe dat een directeur van een grote ICTorganisatie/dienstverlener zonder tegenspraak/nuance geciteerd wordt die zegt dat het vooral de ZZPers zijn die misbruik maken van vertrouwen want grote organisaties doen dat niet. Het zijn vooral ZZPers die bewust rekken om een project zo lang mogelijk te laten duren. Ja, ja. Terwijl het juist die grote organisaties zijn die door de aanbestedingsregels de markt vrijwel voor zich hebben en bepalen wat er gebeurt en met wie.
Terecht geeft dhr Elias aan dat de cultuur van de overheid een transparante communicatie over voors-tegens niet bevorderd. Dat is niet verholpen door een BIT in te doen nemen. Een dergelijke hulpconstructie kan wel helpen, mits bemenst met mensen die durven en kunnen (kennis, kunde en bewegingsruimte met steun van politiek en ambtelijke top).
Neen zeggen tegen een minister, DG of directeur is niet eenvoudig. Al helemaal niet als de voor jou schadelijke reactie indirect, impliciet, zonder gesprek en/of via omwegen naar je toe komt. Illustratie: weinig mensen zijn blij met klokkenluiders (terwijl dat eigenlijk vreemd is want ze brengen misstanden aan het licht). Zie Defensie voor een notoir voorbeeld hoe iemand wordt dwars gezeten die feitelijk gelijk heeft. Kost tientallen jaren en heel veel emotie. Vereist dikke huid met doorzettingsvermogen.
Zeggen dat een project slecht loopt? Doet me denken aan het verhaal van de directeur Reuters Azie, ca 20 jaar geleden. Hij had gevraagd welke manager verantwoordelijk was voor de projecten die liepen en aangegeven dat hij elk project ging stoppen waarvoor zich geen verantwoordelijke lijnmanager meldde als opdrachtgever. Van ongeveer de helft meldde niemand zich (zei hij, ik heb het niet gecontroleerd). Hij weet dat, en mijns inziens terecht, aan de cultuur.
Goed dus dat er een BIT komt met de expliciete opdracht kritisch en lastig en daar vooral direct en transparant over te communiceren. Het lijkt me dus belangrijk om de BIT te bemensen met mensen die geen banden hebben met mensen bij de ministeries. Mensen van buiten dus. Onafhankelijke ZZPers een idee? De duur staat vast: vijf jaar, dus dat kunnen ze niet verlengen, toch? :):)
Een belangrijk ander punt hoor je ook niet, namelijk dat ICT bedrijven vaak zelf ook niet de kennis hebben voor het uitvoeren van de betreffende projecten. Zeker de grote vernieuwende projecten zijn voor alle partners vaak een gok, omdat veel aanvullend onderzoek nodig is. Je kunt niet iets begroten dat niet routinematig is.
Waar ik het van harte mee eens kan zijn, is dat meer deskundigheid (en dat geldt niet alleen voor de ICT) weer dient te worden opgenomen in de overheidsorganisaties. Vaak wordt onder het mom van bezuinigen de inhoud ingehuurd en blijven 'kennismanagementorganisaties' over.
Dat (IC)Technologie de taak overneemt van informatie en communicatie is in de eerste plaats te wijten aan de verantwoordelijke bestuurders. Zowel bij de overheid als het bedrijfsleven. Het niet adequaat ingrijpen houdt de bestaande (wan)orde in stand. Hierdoor blijven de "magiërs" van technnolgie aan de macht.
De techniek dient de samenleving te dienen. Niet omgekeerd. Daar zou de cie Elias in de eerste plaats de nadruk moeten leggen. Auto's worden immers na de verkoop ook niet meer bestuurd door de verkoper ...
Zelf is het becijferen van het verlies aan Euro's.
Wanneer ik een kosten batenanalyse moet maken en in neem op een jaarbegroting een marge van 4 miljard over de mogelijke verliezen, het verschil tussen 1 en 5 miljard, dat sta ik per direct op straat als COMPLEET ONGESCHIKT.
Dat een nieuw bureau een ondergrens van 5 miljoen Euro moet gaan aanhouden komt me idioot over. Gezien het zootje dat er door de overheden financieël van is gemaakt moet iedere cent aan de uitgavekant tegen het licht worden gehouden voor dat die wordt aanbesteed en uitgegeven en daarnaast getoetst van moment tot moment aan vooraf scherp vastgestelde beoordelingcriteria, die gehaald moeten worden.
Er wordt niemand daadwerkelijk ter verantwoording geroepen. Dit geldt natuurlijk niet alleen voort ITC.