Het pronkstuk over 50 jaar

Tegenwoordig is er iedere dag wel iets om bij stil te staan. Er is de Fiets naar je Werk Dag, de Dag van de Verpleging, de Wereld Kus Dag en niet te vergeten de Dag van het Levenslied. 26 juli staat nog niet in deze kalender, maar verdient volgens mij zeker een plek. 

Op 26 juli 1581 werd het Plakkaat van Verlatinge ondertekend door de Staten-Generaal van de Verenigde Nederlanden. In het Plakkaat wordt koning Filips II niet langer erkend als heer der Nederlanden. Uit vele nominaties op het gebied van erfgoed, kunst en ontwerp, is dit belangrijke document in januari gekozen tot het pronkstuk van Nederland  . Het Plakkaat is een grote stap in de wording van Nederland als soevereine staat. Het is een van de documenten waarmee we de vorming van ons land kunnen reconstrueren en daarmee laten we zien hoe het verleden ons allemaal raakt.

Prachtig die mogelijkheid om de stappen naar het verleden te zetten en te begrijpen. Maar hoe zit dat eigenlijk over 100 jaar als we volledig zijn opgeslokt door de digitale werkelijkheid? Kunnen we een dergelijke reconstructie dan nog wel maken? Denk eens met mij mee over de nominaties voor 2068. Wat is dan het digitale pronkstuk?

Op nummer 3: De Digitale Stad

De Digitale Stad was de eerste Nederlandse virtuele gemeenschap. Zij speelde een belangrijke rol in onze internet-geschiedenis. Maar de stad verouderde in rap tempo. Al snel lag ze verborgen onder nieuwe codes en veranderde interfaces. Een groep ‘webarcheologen’ ging aan de slag om De Digitale Stad als het ware op te graven en zo ons digitale leven te bewaren voor de toekomst. In dit verband wil ik ook de Bit List noemen, opgesteld door de Digital Preservation Coalition. Die lijst bevat ‘bedreigde digitale soorten’: belangrijke content die verloren dreigt te gaan. De lijst beschrijft allerlei formaten en classificeert die van ‘praktisch uitgestorven’ tot ‘zorgelijk’. De Bit List is een aansporing tot actie om de duurzame toegankelijkheid van archieven die in het recente verleden zijn gevormd te verbeteren.

Op nummer 2: Me at the Zoo door Jawed Karim

Ik sprak over mijn zorgen met collega Tom De Smet manager bij Beeld en Geluid en bestuurslid van de branche- en beroepsvereniging van archieven. Van hem kwam deze tweede nominatie. Het weliswaar geen Nederlands pronkstuk, maar we kiezen er toch voor. Het is het allereerste filmpje dat ooit op Youtube is geüpload, om 20:27 op 23 april 2005. Hoewel het filmpje van 18 seconden niet veel voorstelt, markeert het wel het begin van een nieuw tijdperk voor audiovisuele media. Het staat symbool voor de ultieme democratisering van video en audiovisuele producties. Het kenmerkt de start van een trend waarin de business modellen van traditionele media onderuit werden gehaald en van een professionalisering van amateurfilm. En dat allemaal zonder journalistieke of institutionele filter. Inmiddels is het een platform van professionele vloggers, opiniemakers, conspiracy theorists en andere mediamakers, die met hun abonnees geregeld de grenzen van het medialandschap opzoeken. Informatie die het bewaren waard is bestaat dus allang niet alleen meer uit documenten. Ook audiovisueel materiaal, e-mails of beslissingen op basis algoritmes zijn van belang nu en in de toekomst.

Op nummer 1: _______

Inderdaad u ziet het goed. Op nummer 1 staat een zwart lijntje. Want mijn grote zorg is dat wij in 2068 geen pronkstuk kunnen kiezen, omdat  onze belangrijkste stukken op slot zitten of überhaupt niet meer bestaan. Omdat weerstand tegen openbaarheid of het ontwijken van archiveringsverplichting overheersen.

Kunnen we dat voorkomen? Ik denk het wel. Door ons de komende jaren sterk te blijven maken voor het belang van openbaarheid van overheidsinformatie. Dat vragen burgers van de overheid en daarmee ook van ons. Daarom roep ik archief- en informatieprofessionals, verantwoordelijke bestuurders en de gebruikers van al onze informatie op tot actie. Laten we zorgen dat openbaarheid en toegankelijkheid van onze archieven het leidend principe is. Zodat er onder het zwarte balkje straks alsnog een topstuk tevoorschijn komt.

Meer columns van Diana Teunissen leest u hier.