Pilot met meebetalen aan internet voor inwoners
Utrecht en Westerkwartier helpen financieel kwetsbaren met toegang tot internet.
Voor het eerst slaan gemeenten, maatschappelijke organisaties en internetaanbieders de handen ineen om huishoudens in een financieel kwetsbare situatie te helpen met toegang tot internet. Een pilot in Utrecht en Westerkwartier moet een begin maken aan het verkleinen van de digitale kloof.
Digitaal Meedoen Pakket
Het Digitaal Meedoen Pakket voorziet de deelnemers van een laptop of tablet, een internetverbinding tegen aangepast tarief en ondersteuning in de buurt om vaardigheden te leren. Het gaat om een pilot van een jaar met 250 huishoudens. De pilot is een initiatief van de Alliantie Digitaal Samenleven en NLdigital. De gemeente Westerkwartier test het pakket op wijkniveau, Utrecht kiest voor een bredere werving via maatschappelijke organisaties. Het Centrum voor Digitale Inclusie van de Universiteit Twente monitort de effecten en resultaten van de verschillende aanpakken.
Groeiende digitale kloof
De pilots zijn een poging om de ‘groeiende digitale kloof in Nederland’ aan te pakken. Is die kloof echt groeiend? Wietske Kamsma, programmamanager van de Alliantie Digitaal Samenleven, zegt: ‘Daarover is wel overeenstemming onder experts. Er is meer laaggeletterdheid en de armoede in Nederland neemt toe. Tegelijkertijd gaan de technische ontwikkelingen snel, waardoor ook mensen afhaken die eerder nog meekonden in digitale ontwikkelingen. Ze wisten eerder bijvoorbeeld de DigiD-app te gebruiken, maar lopen nu vast op tweefactorauthenticatie. Of mensen hebben een oude telefoon, waardoor toepassingen niet langer worden ondersteund.’
3 procent zonder vaste internetverbinding
Cijfers over het aantal mensen dat digitaal achterblijft, lopen uiteen van 2,6 miljoen met moeite met digitaal bankieren, tot 4 miljoen Nederlanders met onvoldoende digitale vaardigheden om gebruik te maken van online dienstverlening van de overheid, al zijn er volgens Kamsma ook aanwijzingen dat het werkelijke aantal hoger ligt. Volgens de Alliantie Digitaal Samenleven heeft 3% van de Nederlandse huishoudensthuis geen vaste internetverbinding, 11% geen goedwerkend apparaat en bijna 23% ervaart uitdagingen om deel te nemen in de digitale wereld.
BB Wie heeft er in Nederland geen internetaansluiting?
Dat ligt eraan hoe je het formuleert. Er zijn bijvoorbeeld mensen met een prepaid kaart met mobiele data, die zelf vinden dat ze een internetverbinding hebben, ook al hebben ze geen vaste aansluiting. Je hebt ook mensen die af en aan een aansluiting hebben, maar er niet in slagen om het te kunnen blijven betalen. En er zijn mensen die het wel hebben, maar die er andere belangrijke dingen voor moeten laten. Tot slot is er een groep die het nóg niet heeft.
Er zijn ook mensen die wel een vaste internetverbinding hebben, maar die er andere belangrijke dingen voor moeten laten.
BB Wat is er mis met een prepaidkaart met mobiele data?
Voor steeds meer digitale zaken heb je tweefactorauthenticatie nodig. Dat is lastig als je alleen een smartphone hebt. En als je wel een laptop hebt en je gebruikt de mobiele data van de prepaidkaart om een persoonlijke hotspot te maken, bijvoorbeeld om een afbeelding te downloaden voor het huiswerk van je kind, dan vliegen de data erdoorheen. Dat is super duur.
Ook andere aanmelders interessant
Voor de pilot met het Digitaal Meedoen Pakket komen inwoners uit Utrecht en Westerkwartier in aanmerking die in een minimasituatie zitten en – in Utrecht - geen vaste internetaansluiting thuis hebben. Maar voor de Alliantie Digitaal Samenleven zijn ook andere doelgroepen die zich aanmelden interessant, zoals de groep die zich eigenlijk geen internettoegang kan veroorloven. Ieder inzicht in deze groepen is meegenomen, vindt Kamsma. Welzijns- en maatschappelijke organisaties zoals WIJ 3.0, Humanitas en de bibliotheek werken mee aan de pilot door mensen erop te wijzen en ze te helpen bij het aanmelden.
BB Waarom juist deze gemeenten?
Westerkwartier is al langer met digitale inclusie bezig en in Utrecht is het beleid. Amsterdam overweegt als derde pilotstad deel te nemen. Als één van de eerste gemeenten die gratis laptops uitdeelde ten tijden van de coronacrisis, weten zij goed wat er allemaal bij komt kijken. Er zijn meer gemeenten met interesse om deel te nemen, maar voor de pilot laten het hierbij, want we weten inmiddels hoeveel hobbels je tegenkomt.
BB Tegen welke hobbels loop je dan aan?
Met name uitdagingen op het gebied van wet- en regelgeving. In België bestaat een verplichting vanuit de overheid waarbij telecompartijen een minimaregeling moeten aanbieden tegen een vastgestelde prijs. Hier denken we het samen met KPN, VodafoneZiggo en Freedom Internet te kunnen organiseren, op basis van goede intenties. Maar al snel stuitten we op de mededingingswet en het concurrentiebeding. Bovendien zijn de minimaregelingen in elke gemeente anders. Een groot deel van de voorbereidingstijd ging op aan uitzoeken wat wel en niet kan.
BB Zitten de deelnemers na een jaar pilot weer zonder internetverbinding?
We hebben de toezegging van de telecomsector dat ze willen opschalen. Het doel is om dit mogelijk te maken. Maar het is een pilot, dus het kan ook blijken dat het niet zinvol is. Als het aanbod niet blijft bestaan, zorgen we dat de deelnemers een alternatief aanbod krijgen, zodat ze niet in de kou komen te staan.
BB Als er na een jaar inderdaad wordt opgeschaald, zijn er vast ook inwoners die net boven het minimum verdienen, en die het viervoudige betalen voor een internetaansluiting. Is dat eerlijk?
(zucht) Dit is een ingewikkelde vraag. We hebben te maken met een decentraal minimabeleid. Elke gemeente kent andere regels. Daarnaast zien we dat minimaregelingen onder druk staan. De begroting van gemeenten is nu al niet toereikend. Vooral gemeenten waar veel mensen in kwetsbare situaties zitten speelt dit parten. Terwijl juist daar veel mensen wonen die baat hebben bij deze oplossing.
Goede wil
Wat meehelpt, is dat de pilot in lijn ligt met de motie van Renske Leijten (SP) en Hind Dekker (D66) om de digitale kloof te verkleinen door te onderzoeken in hoeverre de universele dienstverlening van telefoniediensten verbreed kan worden tot internetdiensten. Alexandra van Huffelen, demissionair staatssecretaris Digitalisering, heeft toegezegd dit te onderzoeken. Ook dat alle samenwerkende partijen van goede wil zijn om het probleem aan te pakken, stemt Kamsma hoopvol. ‘We gaan hier heel veel van leren.’
Zullen we dat eens oplossen met iets meer dan zachte dwang dan komt de rest een stuk makkelijker.