Vrouw delft vaak onderspit bij digitaal loket

Vrouwen die belangrijke privégegevens over hun huishouden willen inzien in het gemeentelijke digitale loket krijgen daar meestal het deksel op de neus. De digitale systemen zijn zo ingericht dat de man vaak de enige is die de toegang krijgt. GroenLinks heeft er al Kamervragen over gesteld.

Onderzoek
Handig om de eigen belastinggegevens online in te zien op de website van de gemeente, of de ozb-heffing of gegevens over afvalinzameling. Maar voor vrouwen is dat lang niet zo gemakkelijk als voor mannen, ook niet als zij kostwinner zijn, blijkt uit onderzoek van De Gelderlander, De Stentor en Twentsche Courant Tubantia. Gemeenten hebben het systeem zo ingericht dat er maar een persoon per huishouden (de belastingplichtige) toegang krijgt en dat de gemeente bepaalt wie dat is, zoals op ‘veronderstelde betalingscapaciteit, doelmatigheid en doeltreffendheid van heffing en invordering’.

Eigendom
De kranten citeren een woordvoerder van de gemeente Kampen die stelt dat het niet standaard de man is die toegang heeft. Er ligt een heel systeem onder. ‘Dat kijkt automatisch eerst naar het eigendom. Als beide partners eigenaar zijn, is degene die er het langst woont bepalend. Zit daar ook geen verschil tussen dan is de volgende stap de leeftijd van de eigenaren. Zo zijn er nog een paar variabelen die bepalend zijn. In hoofdlijnen hanteren alle gemeenten in Nederland dit systeem.’

Oudst ingeschrevene
Toch hebben gemeenten alle vrijheid om het systeem naar eigen smaak in te richten, al biedt de VNG wel modelbeleidsregels aan, ‘zodat niet 352 gemeenten zelf aan de slag moeten’, laat de vereniging aan de kranten weten. Voor het aanwijzen van een belastingplichtige is daarin de gemene deler in de volgorde van kiezen nu: degene die het meeste eigendom heeft, een natuurlijk persoon boven een niet-natuurlijk persoon en de oudste ingeschrevene op het adres. Maar wat blijkt dan: in de meeste traditionele, heteroseksuele huwelijken is de man ouder dan de vrouw. Het aanwijsbesluit is wel te wijzigen, maar succes is niet gegarandeerd. Het kan zijn dat het geautomatiseerde systeem het ‘sekseneutrale’ criterium niet kent, waarschuwen gemeenten, wat tot problemen kan leiden.

Nadelig voor vrouwen
De kranten laten het College voor de Rechten van de Mens verklaren dat het wel goed zou zijn als gemeenten zich ‘ervan bewust zouden zijn dat de criteria die zij hanteren ertoe kunnen leiden dat het in de praktijk vooral mannen zijn die toegang tot de gegevens hebben’. Een woordvoerder van het College stelt dat het nadelig kan zijn voor vrouwen, omdat zij mogelijk minder zicht hebben op de (gezamenlijke) uitgaven, waarvoor zij wel medeverantwoordelijk zijn. ‘Als het onhaalbaar is om beide partners toegang te geven, dan zou het vanuit het oogpunt van gelijke behandeling en autonomie de voorkeur verdienen als zij de partners zelf zouden laten kiezen op wiens naam de gegevens staan.’

'Niet uit te leggen'
Maar in hun Kamervragen aan de ministers van BZK en OCW gaan Lisa Westerveld en Laura Bromet (GroenLinks) een stukje verder. Zij vinden dat het niet uit te leggen is dat vrouwen geen (digitale) toegang hebben tot de (belasting)gegevens van hun eigendom(men). Ze willen weten of het beleid in strijd is met de Algemene Wet Gelijke Behandeling, welke oplossingen de ministers zien voor de huidige onwenselijke situatie voor vrouwen en op welke termijn die oplossingen tot concrete resultaten kunnen leiden. Ook vragen ze de ministers in gesprek te gaan met medeoverheden om te zorgen dat vrouwen wel (digitale) toegang krijgen tot (belasting)gegevens van hun eigendom(men).