Data-project Eindhoven maakt onvindbare bedrijven vindbaar

Hoe kun je als gemeente bedrijven die zich niet hebben aangemeld voor milieutoezicht toch controleren? Eindhoven heeft een toepassing ontworpen die ‘onvindbare’ bedrijvigheid kan opsporen. De applicatie brengt met onder andere data van de Kamer van Koophandel (KvK) en de BAG onbekende bedrijven in beeld, waardoor inspecteurs kunnen bepalen of er daarbij sprake is van milieurisico’s.

Razendsnel ontwikkeld
Eindhoven startte het project met de vraag hoe de gemeente bedrijven die zich niet melden of geen milieuvergunning aanvragen toch in kaart konden worden gebracht. In samenwerking met het bedrijf Shinto Labs werd er al binnen enkele dagen een prototype van een tool ontwikkeld die door slim gebruik van data deze bedrijven kan blootleggen. Inmiddels is de tool operationeel, zo vertellen de namens de gemeente betrokken inspecteurs milieu-, bouw- en woningtoezicht Jan-Willem Denis, Melvin van Lieshout en strategisch informatieadviseur Marcel Duffhuis aan Binnenlands Bestuur. ‘Bij milieutoezicht zijn er jaarlijks bedrijven die zich bewust of onbewust niet bekendmaken bij de gemeenten. We weten daardoor niet precies wat er bij deze bedrijven gebeurt en welke risico’s, bijvoorbeeld met gevaarlijke stoffen, er mogelijk spelen’, aldus Van Lieshout. ‘Met dank aan deze tool hoeven inspecteurs niet meer ‘naar buiten’ om  te checken waar er mogelijk onbekende bedrijven gevestigd zijn. We kunnen die informatie uit de data halen.’

Marktplaats en Facebook
De data van de tool is onder meer afkomstig van de Kamer van Koophandel (KvK) en de basisregistraties adressen en gebouwen (BAG). Door deze datastromen te kruisen kan Eindhoven zien op welke adressen bedrijven zitten die niet bekend zijn bij de toezichthouders. Dit gebeurt zowel bewust als onbewust. Onbekend zijn bij de gemeente kan op meerdere manieren; bedrijven kunnen bijvoorbeeld wel zijn ingeschreven bij de KvK, maar toch niet bij milieutoezicht bekend zijn. Met behulp van algoritmes wordt zichtbaar waar ze gehuisvest zijn en of ze een risico vormen voor het milieu. De toepassing rangschikt bovendien bedrijven op de hoogte van de ‘risicofactor’ voor het milieu en plaatst de gevonden bedrijven op een kaart. Het is als extra optie ook mogelijk om data van bijvoorbeeld Marktplaats, kluswebsites of Facebook toe te voegen aan de tool. Bedrijven bieden daar tegenwoordig vaak hun diensten aan en vermelden ook hun adres. ‘Er is veel openbare data van bedrijven te vinden, daar kunnen we veel meer mee doen. Het is nu nog te veel werk om deze ook in het model te verwerken, maar het kan onze kennis nog verder uitbreiden’, aldus inspecteurs Van Lieshout en Denis. Omdat er met data gewerkt wordt is de tool tijdens de ontwikkeling uitgebreid onder de loep genomen door onder meer de CISO en de Functionaris Gegevensbescherming van de gemeente. ‘Eventuele risico’s zijn daarbij in kaart gebracht en weggenomen’, benadrukt Duffhuis. 
 
Interesse van andere gemeenten
Inmiddels is de toepassing al enige tijd in gebruik. Er moet nog wel het een en ander ‘gefinetuned’ worden. Toch zijn de eerste resultaten al binnen. ‘We hebben al meerdere onbekende, milieurelevante bedrijven kunnen vinden. Deze zijn nu op de lijst voor toezicht gezet en worden bezocht, maar we weten natuurlijk pas echt wat het opbrengst is als we een jaar verder zijn en de controles hebben uitgevoerd’, zegt van Lieshout. Eindhoven is momenteel nog de enige gemeente in Nederland die met de tool werkt. Ondertussen kijkt  de regio nieuwsgierig mee met de bevindingen van de gemeente. ‘Illegale bedrijvigheid aantonen is voor veel gemeenten een groot issue. In een werkgroep waar onder meer de Omgevingsdienst en een afvaardiging van 21 gemeenten samenkomen, is dan ook met interesse gereageerd.’ Daarnaast is ook de bijkomende besparing door de automatisering voor gemeenten een interessant effect. ‘Gemeenten willen zo slim mogelijk te werk gaan en minder geld uitgeven waar dat mogelijk is. Dit instrument bespaart manuren en je kan er heel snel de relevante informatie mee op tafel krijgen. Het is daarnaast heel goed toepasbaar voor andere gemeenten. In zeer korte tijd is het functioneel, zo besluiten de betrokkenen.