Beter uit de crisis dankzij software

‘Gemeenten merken dat veel meer mogelijk is’

‘In mijn vrije tijd begeleid ik nog steeds toppers naar gouden medailles of overstijgend’, zegt de blonde vrouw. ‘Mijn naam is Els van Noorduyn, ik ben een oud-topsporter op Olympisch finaleniveau.’ Naast het hokje waarin haar video speelt staat een abstracte afbeelding van een lichaam dat zich in moeilijke poses beweegt met daarboven de tekst: hoe bewegen het denken beïnvloedt. Van Noorduyn vertelt, recht in de camera kijkend, dat tijdens deze webinar nog veel voorbeelden zullen volgen van toppers die ze heeft begeleid. En ze vertelt dat ze nu organisaties begeleidt ‘bij allerlei vormen van veranderingen, voornamelijk door mensen in beweging te krijgen waarbij het lichaam een hele belangrijke rol speelt.’

De twee uur slaap vóór middernacht tellen nog steeds dubbel, zegt Van Noorduyn. ‘En het is ook zo onhandig’, gaat ze empathisch verder, ‘want we hebben tv en de apps en de computer en er moet nog zo veel.’ Een sporter die ze hielp keek tot twee uur ’s nachts naar sportwedstrijden. ‘Hij kon me alles vertellen, maar hij was nooit fit op de training. Het heeft hem maanden gekost om af te kicken.’ Er volgt een informatiedicht verhaal over het autonome zenuwstelsel, het centrale zenuwstelsel, het hormoonstelsel en hoe het lichaam en hoofd elkaar in de weg kunnen zitten en kunnen helpen.

‘Het hoofd staat natuurlijk al nooit stil’, vertelt Van Noorduyn halverwege de video. ‘Het maalt maar door, het gaat maar door, terwijl je dat met je eigen lichaam juist tot rust kunt krijgen.’ Ze verwijst naar topsporters die voor een grote wedstrijd een rustige groepswandeling over het strand maken. ‘Heel makkelijk, heel relaxt. Terwijl de wedstrijd komt en je geld ervan afhangt. Dat geldt voor mensen in het bedrijfsleven precies zo. Dus wat mij betreft is het heel belangrijk dat iedereen begrijpt dat het lichaam in beweging een appel doet op hoe je denkt.’

Stress en burn-outs
Gezondheid en fitheid zijn nu erg belangrijk, merkt directeur Hans Schuurmans van SkillsTown, de maker van de webinar. ‘Toen de crisis uitbrak, schakelden gemeenten heel snel. Er waren koplopers, andere liepen achter, en er was veel interesse in cursussen over videobellen. Nu gaat men de fase in voorbij de technische aspecten. Thuiswerken was in het begin belangrijk, maar men ziet dat dat ook problemen oplevert. Stress en burn-outs. Gemeenten zoeken meer mogelijkheden om te zorgen voor een gezond geest en lichaam, zoals mindfulness en yoga. Oefeningen die je op je werkplek kunt doen. Of bijvoorbeeld onze digitale cursus hardlopen, waarin goeroes en specialisten uitleggen waarom hardlopen gezond is en waarin mensen trucs en tips krijgen om het goed te doen.’

Simon Does van ict-adviesbureau M&I/Partners vindt dat bij gemeenten ict zich inmiddels ruimschoots bewezen heeft als kritisch bedrijfsmiddel. ‘Veel afdelingen staken energie in digitaal vergaderen en toen het stof neerdaalde, bleek dat de wereld gewoon kon doordraaien.’ Hij constateert dat gemeenteland over het algemeen heel adequaat heeft gehandeld. ‘Er waren geen calamiteiten, er zijn prioriteiten gesteld en er is flexibel gereageerd. Gemeenten merken dat veel meer mogelijk is, nu ze niet kunnen terugvallen op analoge manieren van samenwerken.’

Er gaat natuurlijk nog wel wat achteraan ko men, benadrukt Does. ‘De corona-crisis heeft ook gevolgen op langere termijn, en niet in het minst financieel. Die moeten we met elkaar opvangen en dat zegt iets over waar gemeenten mee bezig zullen zijn.’ Hij denkt dat ict daar een belangrijke rol bij gaat spelen. ‘Wij verwachten grotere aandacht voor het gebruik van onder andere data, apps, sensoren en kunstmatige intelligentie bij de zoektocht naar oplossingen voor maatschappelijke opgaven.’

Teams
Het is moeilijk in te schatten hoe gemeenten er over de gehele linie voor staan. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) laat middels een woordvoerder weten dat de koepelorganisatie geen precies beeld heeft van de ict-investeringen door gemeenten tijdens de corona-crisis – behalve dat die na tien weken het thuiswerken wel onder de knie hebben. En de VNG blijft hameren op de basismaatregelen die nodig zijn om beveiligingsincidenten te voorkomen [zie kader]. Microsoft, dat goede zaken doet met Teams, laat weten dat het bedrijf geen informatie geeft over de ict-investeringen van gemeenten.

Maar er zijn geluiden van enkele gemeenten die iets nieuws proberen. Zo neemt een aantal gemeenten rondom Zwolle pakketten bij SkillsTown af voor inwoners, vertelt directeur Schuurmans. ‘De laatste weken investeren gemeenten in pakketten voor werkloze inwoners om door te kunnen leren. De eerste aanvraag, van Hardenberg, kwam drie weken geleden, en meerdere gemeenten zijn er nu mee bezig. De ene hoort het weer van de andere.

Normaal heeft het UWV die rol, maar nu pakken gemeenten de verantwoordelijkheid.’ Niets zo Amerikaans als appeltaart. Appeltaarten werden het meest verkocht in Amerikaanse supermarkten, vertelde datajournalist Kenneth Cukier van The Economist tijdens zijn TEDTalk in 2014. De video wordt getoond in de marketingcursus van SkillsTown, in het onderdeel over big data. Toen supermarkten kleinere taarten gingen verkopen, kwam appel ineens op de vierde of vijfde plek. Hoe komt dat? Cukier redeneert dat wie een taart van 30 centimeter koopt, zeker moet weten dat de hele familie die lekker vindt. Maar wie een taart voor zichzelf koopt van 11 centimeter kan zelf kiezen wat hij of zij lekker vindt.

‘Appel staat bij iedereen op de tweede plaats.’ Het toont volgens Cukier dat data ons niet alleen meer van hetzelfde, maar ook nieuwe dingen laat zien. ‘De enige manier waarmee deze aarde om kan gaan met wereldwijde uitdagingen – de wereld voeden, medische verzorging geven, van energie voorzien’, stelt Cukier, ‘is door effectief gebruik van gegevens.’

Pak-je-kans
Deelnemers kunnen kiezen uit 500 cursussen, allemaal online, in het concept dat bedacht is door RegioOpleiders, Calibris Advies en SkillsTown. ‘In corona-tijd is fysiek opleiden lastig’, zegt oud-wethouder Douwe Prinsse, die inmiddels directeur is van RegioOpleiders. ‘Dus hebben we dit concept bedacht.’ Er zijn ook cursussen van NTI en Online Academy beschikbaar. Er zijn op dit moment afspraken gemaakt met zeven gemeenten in de regio – Hardenberg, Meppel, Elburg, Heerde, Oldenbroek, Staphorst en Westerveld – en Prinsse verwacht dat er binnenkort nog twee bijkomen. De gemeenten betalen 70 procent (ruim 30 euro) van de cursusprijs, de overige 30 procent hoeft niet betaald te worden en de cliënt betaalt niets. Tot 1 oktober, wanneer deze actie afloopt, kan de cursist kiezen uit het online aanbod. Bijna zestig bedrijven hebben zich ingeschreven en er zijn meer dan 600 deelnemers.

‘Het is ook goed voor de naamsbekendheid van RegioOpleiders’, erkent Prinsse. Maar hij krijgt positieve feedback te horen van de cursisten. ‘Eentje zei: ik vind dit zo’n leuk aanbod, als ik een keer een halve dag kan helpen met een cursus dan doe ik dat gratis. En er was een vrouw die een klein winkeltje had, uit hobby geboren. Zij had een marketingcursus gedaan en zij belde om te zeggen dat ze het zo leuk vond. Een andere mevrouw schreef: ik zit twintig jaar in de WAO en ik heb ik nooit eerder de kans gehad om me gratis te ontwikkelen.’ Prinsse stelt zich hardop voor dat er ook mensen zijn die na twee cursussen denken: dit is niets voor mij. ‘Nou, dat zal. Maar veel mensen hebben een vrees voor leren en toetsen maken. Nu kun je vrij anoniem thuis aan de slag, mogelijk met toetsing, zonder dat je meteen voor het front staat.’

Het valt de Hardenbergse wethouder Gitta Luiten (werk en inkomen, PvdA) op dat de online aanwezigheidscijfers voor taalonderwijs voor statushouders hoger zijn dan live, al weet ze de exacte getallen niet. De actie om cursussen tijdens de crisis gratis aan te bieden is volgens Luiten onderdeel van een breder beleid. ‘We zijn al een tijdje bezig met een pak-je-kans-fonds, specifiek voor mensen die in de bijstand zitten, maar toch kan het voor mensen een te grote stap zijn. Toen kregen we dit aanbod van RegioOpleiders.’

‘Het lijkt vooralsnog goed uit te pakken. We hadden eerst honderd plekken beschikbaar gesteld en die zaten binnen twee dagen vol. Wat voor ons belangrijk is, is dat mensen de controle over hun eigen leven terugpakken. In een periode dat je heel veel tijd hebt om je zorgen te maken, kun je beter een cursus doen. Zo komen ze positiever uit de lockdown dan wanneer ze zich op de bank zorgen zitten te maken.’

Dezelfde basis voor veiligheid
De focus van de techniek kan verschuiven tijdens de crisis, maar de maatregelen die moeten worden genomen om beveiligingsincidenten te voorkomen, blijven grotendeels hetzelfde. De VNG heeft een ‘mindmap’ opgesteld voor het verhogen van de digitale weerbaarheid. Dat centrale punt vertakt zich naar tientallen maatregelen. ‘Veilige configuraties’ vertakt zich bijvoorbeeld naar het veranderden van standaard wachtwoorden, het dichtzetten van ongebruikte poorten en het gebruiken van HTTPS en HSTS.

Onder ‘inventarisatie & beheer software’ verstaat men onder andere het inventariseren van alle geautoriseerde software en het bepalen van noodzakelijke acties voor zowel legitieme software als shadow-IT. Bij het beheren van kwetsbaarheden hoort het onderzoeken van welke kwetsbaarheden er zijn en de aanpak bepalen.

En onder ‘toegangsrechten’ valt het geven van minimale rechten aan machine accounts en het gebruik van multi-factor authenticatie. Behalve een mindmap voor maatregelen is er ook een voor processen. Daaronder valt onder meer dat alle wijzigingen een eigenaar hebben, dat wijzigingen alleen worden uitgevoerd in het onderhoudsvenster, dat er een actueel, volledig overzicht van alle configuratie-items is en dat medewerkers weten waar ze incidenten kunnen melden.