Provincies goed op weg met IT-samenwerking

In partijprogramma’s krijgen IT-uitdagingen weinig aandacht, zo bleek afgelopen week uit een inventarisatie van AG Connect, Binnenlands Bestuur en iBestuur. De ambtelijke organisaties van provincies zijn intussen goed op weg dankzij de Interprovinciale Digitale Agenda waarmee provincies krachten bundelen, zo vertelt programmamanager Martin Tilstra.

Prioriteit

Met de verkiezingen van woensdag komen er op bestuurlijk vlak de nodige verschuivingen aan in de provinciale politiek. De vraag rijst of er, gezien de beperkte aandacht voor IT-uitdagingen in de programma’s na woensdag nog genoeg bestuurlijke prioriteit is voor diverse IT-uitdagingen waaronder cybersecurity, ethiek rondom gebruik van algoritmes en data-toepassingen en het in toom houden van IT-projecten. Tilstra hoopt dat de bestuurlijke aandacht voor IT-uitdagingen ook de komende jaren gegarandeerd blijft. Hij is daarover positief gestemd, mede vanwege eerdere meerjarige afspraken die provincies gemaakt hebben over hun digitale strategie. Tilstra vertelt dat het initiatief in 2018 door provinciesecretarissen gestart is en nu gebord wordt binnen het interprovinciaal overleg (IPO). ‘Provincies dachten vooral afzonderlijk na over het in goede banen leiden van digitalisering. Er is destijds gekozen voor een samenwerking op dit terrein om zo meer kennis en efficiëntie te bereiken. Je kan als provincies niet achterblijven nu we midden in een digitale transitie zitten en er vanuit Brussel en Den Haag diverse wetgevingen aankomen.’

29 gezamenlijke projecten

Voor de samenwerking werd een structuur opgericht in de vorm van een commissie met een aantal portefeuillehouders voor digitalisering. Op die manier moest er meer vaart ontstaan rondom de provinciale IT-dossiers. ‘Er is scan gemaakt van allerlei digitaliseringsprojecten waarmee provincies bezig waren. Deze zijn daarna in vier programmalijnen ingedeeld: data, digitale dienstverlening, digitale innovatie en bedrijfsvoering. In totaal zijn er 29 gezamenlijke provinciale projecten ondergebracht in deze thema’s. ‘Daarbovenop werken we ook gezamenlijk aan de digitale vaardigheid van de provinciale organisaties.’

Ethische commissie

De afgelopen jaren werden dankzij deze agenda diverse resultaten behaalt, vertelt Tilstra. Zo werd onlangs een ethische commissie opgericht die provincies helpt om keuzes te maken bij ethische vraagstukken. ‘Door één commissie te vormen voor de gezamenlijke provincies leer je meer van elkaar, dan wanneer je allemaal afzonderlijke commissies hebt.’ De provincies zijn daarnaast bezig met het aansluiten op het landelijk dekkend stelsel voor kennisuitwisseling rondom cybersecurity. Het NCSC en het Digital Trust Center (DTC) werken hierin samen met publieke- en private organisaties. Ook zijn provincies met dank aan de samenwerking aangesloten op de Single Digital Gateway (SDG), waarmee burgers en bedrijven makkelijk toegang krijgen tot digitale overheidsdienstverlening in de Europese Unie.

Kerndataset voor de energietransitie

Tilstra vindt het mooiste resultaat van de samenwerking tot nu toe de gerealiseerde kerndataset voor de energietransitie, waarmee provincies gezamenlijke indicatoren hebben ontwikkeld waarmee ze kunnen peilen hoever ze zijn in de energietransitie. ‘Sinds het Klimaatakkoord meten provincies op hun eigen manier hun doelstellingen. Een landelijk beeld ontbrak daardoor. Nu er een geharmoniseerde kernset is, kunnen we ook de gegevens op landelijk niveau inzichtelijk maken en deze uitsplitsen.’

Ondanks dat digitalisering in veel partijprogramma’s niet of mondjesmaat aan bod komt, heeft Tilstra er vertrouwen in dat provincies dankzij de gezamenlijke agenda klaar zijn voor komende digitaliseringsuitdagingen. ‘IT-uitdagingen zijn meestal geen ‘hot topic’ in het provinciale bestuur, maar er zijn diverse grote digitaliseringsopgaven, zoals het leggen van de ruimtelijke puzzel voor de fysieke leefomgeving. Zonder slimme data-toepassingen is dat onmogelijk. Het is daarbij zeker van belang dat er ook politieke en bestuurlijke provinciale aandacht voor is.’

Politieke aandacht voor IT-dossiers 

Tilstra constateert intussen een dilemma: IT-uitdagingen hebben politieke aandacht nodig, maar aan de andere kant ook niet te veel. ‘Met te veel bestuurlijke aandacht kun je in de problemen komen bij de uitvoering omdat er misschien dingen worden gevraagd die niet haalbaar zijn.’ Aan de andere kant is die bestuurlijke aandacht ook noodzakelijk, volgens Tilstra. ‘Voor het realiseren van voldoende financiële middelen en de aandacht voor de échte inhoud.’

Hij ziet de komende jaren met vertrouwen tegemoet, ook wanneer er provinciale besturen gekozen worden die nu (nog) geen of weinig aandacht hebben voor digitalisering. ‘Provincies zijn verbonden aan een aantal wetgevingstrajecten rondom digitalisering waaraan ze zullen moeten voldoen. Via de Interprovinciale Digitale Agenda zijn er meerjarige afspraken gemaakt die ondanks politieke verschuivingen zullen doorgaan. Maar het blijft belangrijk dat bestuurlijke aandacht in de provincie voor digitalisering ook de komende jaren wordt vasthouden. Ik heb er vertrouwen in dat dit lukt: beschikbaarheid van data en een goede informatiepositie zijn immers essentieel voor provincies om hun maatschappelijke opgaven te kunnen realiseren.’