Volledig betaald geboorteverlof

Vakbonden willen partnerregeling ook in cao gemeenten

Dit hebben we echt hard nodig. Mensen lachen je gewoon uit in het buitenland. Hoe kan dat, Nederland is toch zo’n egalitair land? We zitten met onze verlofregelingen onderaan de lijstjes in de Europese Unie.’ Universitair docent Stéfanie André doet aan de Radboud Universiteit Nijmegen onderzoek naar het gebruik en de effecten van het vaderschapsverlof. En ze pleit al langer voor een ruimere verlofregeling.

Sinds 1 juli van dit jaar is de wettelijke regeling voor geboorteverlof uitgebreid. Naast de wettelijke vijf dagen hebben partners bij de geboorte van een kind voortaan de mogelijkheid om vijf weken geboorteverlof op te nemen tegen 70 procent van het zogeheten ‘gemaximeerde dagloon’. André: ‘Deze wettelijke uitbreiding vind ik zeker een vooruitgang, maar door de vergoeding van 70 procent blijft er ongelijkheid. Mensen met een hoger inkomen kunnen 30 procent gemakkelijker missen.’

De ongelijkheid is voor rijksambtenaren nu weggepoetst. In de nieuwe cao rijk – geldend van 1 juli dit jaar tot 1 januari 2021 – is de 70 procent verhoogd naar 100 procent. Het rijk betaalt zelf de laatste 30 procent. ‘We willen met deze volledige doorbetaling het geboorteverlof inderdaad interessanter maken voor medewerkers in de lagere schalen,’ beaamt Gerard de Koe van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hij voerde namens het rijk de onderhandelingen over de cao.

‘Zeker voor mannen in lagere schalen is het minder gebruikelijk om parttime te gaan werken of zorgtaken op zich te nemen. En we weten dat juist het zorgen voor je kind in de beginfase, doorwerkt op de langere termijn.’ Volgens André blijkt uit alle onderzoeken naar vaderschapsverlof inderdaad dat vaders die in het begin langer bij hun kind zijn een betere band opbouwen en ook meer betrokken blijven. ‘Het is belangrijk om bij de start veel thuis te zijn, niet alleen voor een goede band met je kind, maar ook om je vrouw te kunnen ondersteunen. Zo kan ze ook beter herstellen. Ik vind het best vreemd dat een moeder er na tien dagen kraamhulp alleen voor staat. En ik denk dat het voor een moeder gemakkelijker is om weer aan het werk te gaan, als ze weet dat haar kind in goede handen is bij haar partner.’

Dit speelde ook een rol bij cao-partner CNV Overheid. ‘De arbeidsparticipatie van vrouwen is weliswaar toegenomen in de afgelopen decennia, maar ze maken nog steeds minder uren en zijn daarmee afhankelijker,’ zegt Patrick Fey, vice-voorzitter van het CNV en voorzitter van CNV Overheid. Een goede geboorteverlofregeling draagt volgens hem bij aan grotere zelfstandigheid. Fey hoopt dan ook dat de nieuwe cao-bepaling volop wordt benut. ‘En als de ervaring naar meer smaakt, hoop ik dat ouders met elkaar gaan bespreken of er na het geboorteverlof nog meer kan.’

Gelijkheid
Fey is blij dat voor rijksambtenaren de financiële drempel weg is voor een langer geboorteverlof dan vijf dagen. ‘We willen bevorderen dat ouders de tijd nemen om voor hun kindje te zorgen. Ik denk zelf dat het voor mannen leuk is om daar meer tijd voor te hebben. En het bevordert de gelijkheid in rol en hun taakverdeling.’ Geheel betaald geboorteverlof van in totaal zes weken. Het mag een goede zaak zijn, je moet het nog wel even ‘binnenslepen’. Maar de vakbonden hebben het niet te vuur en te zwaard hoeven bevechten. ‘Het rijk was erg welwillend,’ zegt Fey.

De Koe verklaart die houding aan de onderhandelingstafel: ‘Het rijk vindt dat het als werkgever een maatschappeljike verantwoordelijkheid heeft. Het ziekteverzuim onder vrouwen is nog steeds hoog, de burn-outcijfers zijn ook hoog. En dat heeft deels te maken met de balans tussen werk en privé. Met deze verlofregeling willen we stimuleren dat de partner al in een vroeg stadium betrokken wordt bij de opvoeding van de kinderen.’ Niet dat dat een nieuw inzicht is bij het rijk. De balans tussen werk en privé is al langer een thema in het arbeidsvoorwaardenpakket. De Koe: ‘We zijn bijvoorbeeld een van de weinige werkgevers met een betaald ouderschapsverlof, we betalen 60 procent door gedurende dertien weken. Ook is parttime werken bij ons geen issue meer. En het is mogelijk om voor een sabbatical te sparen.’

De Koe wil er maar mee zeggen: het rijk wil een aantrekkelijke werkgever zijn voor jongere medewerkers. Alles wat daaraan kan bijdragen wordt welwillend bekeken. En vooral het tekort aan ict-ers bij de ministeries maakt het urgent om een aantrekkelijk pakket te bieden. ‘Het tekort aan ict-ers wordt in alle sectoren gevoeld en we moeten ons als werkgever zien te onderscheiden. Van ict-ers weten we dat ze de balans tussen werk en privé belangrijk vinden. En al kunnen we het salaris van de meeste commerciële werkgevers niet betalen, op de arbeidsvoorwaarden scoren we wel goed.’

Fey herkent zich in het verhaal van De Koe. ‘Dit helpt zeker om het werken bij het rijk aan trekkelijker te maken. Trouwens, ook voor het CNV is het nodig om afspraken te maken die jongere leden aanspreken. Het is goed om niet alleen maar bezig te zijn met afspraken over hoe je met plezier je pensioen haalt.’

Neerkijken
Wel wil Fey dat goed wordt onderzocht of en hoe vaak het volledig doorbetaald geboorteverlof wordt opgenomen en wat het effect is. Het effect op de rijksbegroting is alvast gering, volgens berekeningen van De Koe. ‘Vorig jaar hebben iets minder dan 1.200 werknemers bij het rijk verlof opgenomen omdat hun partner was bevallen. Dat is minder dan 1 procent van de werknemers en die orde van grootte verwachten wij ook bij het gebruik van dit doorbetaalde aanvullend verlof. We hebben onze calculatie daarop gebaseerd en gekeken wat dat zou kosten. Dat bleek te overzien. En in de uitvoering is deze regeling ook nog eens eenvoudiger.’

Onderzoekster André verwacht een enthousiast gebruik. In 2018 en 2019 werkte ze aan het FLAME-onderzoek: Bij zeven gemeenten werk gekeken naar het gebruik en effect van vaderschapsverlof. ‘En bij alle gemeenten gold dat vaders meer dagen thuis bleven dan er vergoed werden. Ze nemen dus vakantiedagen op. Nu de ministeries doorbetaald verlof hebben, verwacht ik dat de meeste vaders daar zes weken thuis zullen blijven.’ Zo blijven er meer vakantiedagen over en ook dat is een goede zaak. ‘Die dagen heb je nodig om te herstellen en op te laden. Als er zoiets ingrijpends gebeurt als het krijgen van een kind, heb je extra tijd nodig om weer jezelf te worden en weer dezelfde productiviteit te halen.’

Is er dan geen enkel minpunt te bedenken? Eentje dan misschien. André: ’Als door leidinggevenden wordt neergekeken op medewerkers die gebruik maken van de regeling. Dat je als watje wordt gezien en dat het slecht is voor je carrière.’ Maar ze verwacht niet dat dat bij de ministeries gaat gebeuren. Fey noemt liever nog een pluspunt: de precedentwerking van een cao rijk. ‘We gaan het voortaan standaard eisen bij alle overheden, te beginnen in november, als de onderhandelingen over de cao gemeenten starten.’ Op het punt van het geboorteverlof moet dat een makkie worden voor de vakbonden: ‘Het staat al in de cao rijk, dus waarom niet ook bij gemeenten?’