Emke Westra en Souhail Chaghouani: jonge ambtenaren met een missie

De overheid vergrijst en die vergrijzing blijkt moeilijk te keren, toont onder meer de Personeelsmonitor 2015 van het A+O-fonds Gemeenten. Wat vinden de – blijkbaar dun gezaaide – jonge ambtenaren daar zelf van? En hoe ziet de overheid eruit over 20 jaar?  We vragen het twee jonge ambtenaren met een missie: Emke Westra en Souhail Chaghouani. Westra is voorzitter van FUTUR, het landelijk netwerk voor jonge ambtenaren en Chaghouani is de Jonge Ambtenaar van het Jaar 2016. Westra: ‘De overheid is er voor iedereen. Daarom is het belangrijk dat de overheid een afspiegeling is van de samenleving. Nu is de balans tussen jong en oud wat mij betreft zoek.’

Vergrijzing zien we in heel Nederland. Logisch toch, dat dat ook zichtbaar is bij het ambtenarenbestand?

Emke Westra (32): ‘De vergrijzing bij de overheid gaat nog een stuk verder. Van de Nederlandse beroepsbevolking is 36% jonger dan 35. Bij de overheid is dat percentage een stuk lager: bij gemeenten bijvoorbeeld is maar 11% van de ambtenaren onder de 35. Dat is een fors verschil. Bovendien is er een piek in de uitstroom van ambtenaren in 2018, dat gaat bij de overheid een groot capaciteitsprobleem opleveren. Gek genoeg zijn al die signalen heel duidelijk, maar ontbreekt het bij de overheid toch aan urgentie om iets te doen aan die vergrijzing. Ik merk dat de wil er wel is, maar ik zie nog te weinig actie bij de overheid.’

Waarom is verjonging bij de overheid nodig?

Souhail Chaghouani (26): ‘Jongeren zorgen in een organisatie voor verwondering en frisse energie, maar ook voor een betere afspiegeling van de maatschappij. Oudere generaties volgen de veranderingen in de samenleving op een andere manier. En ik denk dat de samenleving steeds sneller zal veranderen: landsgrenzen en lokale grenzen vervagen, bereikbaarheid wordt belangrijker dan de plaats waar je woont.’

Chaghouani: ‘Ik heb weleens uitgezocht wat de gemiddelde leeftijd is bij een paar succesvolle organisaties. Bij Facebook bijvoorbeeld is het gemiddelde 27 jaar. Bij gemeenten is dat 48. De werkzaamheden van een organisatie als Facebook en de overheid zijn dan wel heel verschillend, ook de overheid heeft behoefte aan jong, innovatief talent. En de overheid wordt op bepaalde gebieden zelfs gedwongen om mee te gaan in die innovatie, bijvoorbeeld bij communicatie met burgers. Denk aan een situatie zoals met Project X in Haren. Daarbij zag je hoe groot de rol van social media kan zijn: de overheid zal mee moeten bewegen met zulke ontwikkelingen in de maatschappij. Jongeren kunnen daar een mooie rol bij spelen.’

Uit de Personeelsmonitors blijkt ook dat het de overheid blijkbaar niet lukt om te verjongen. Hoe kan het dat dat niet lukt?

Chaghouani: ‘Ten eerste spant de overheid zich er volgens mij niet genoeg voor in. Op de Nationale Carrièrebeurs waar ik laatst was, waren bijvoorbeeld maar vier gemeenten. Ten tweede is het wel begrijpelijk dat de overheid niet veel jonge mensen aanneemt, vanwege de complexiteit van de huidige onderwerpen. Daar passen mensen vers uit de collegebanken niet goed in: van iemand die net 23 is kun je niet verwachten dat hij of zij het sociaal domein bij een gemeente gaat trekken. In het bedrijfsleven wordt voor jonge professionals vaak een ontwikkelplan gemaakt voor 3 jaar, daar kan de overheid volgens mij van leren. Traineeships bij de overheid zijn wat dat betreft ook een positieve ontwikkeling. Verder denk ik dat er veel te winnen valt in de manier waarop de overheid zichzelf verkoopt als werkgever. Gemeenten bijvoorbeeld zijn vaak veel te bescheiden. De overheid mag best wat trotser zijn op wat ze te bieden heeft.’

Hoe zijn jullie zelf bij de overheid terecht gekomen?

Westra: ‘Ik heb gesolliciteerd na mijn studie, ik wilde graag bij de overheid werken. Ik ben begonnen als bestuursassistent, bij de gemeente Schiedam. Inmiddels ben ik daar procesmanager Vastgoed. Werken bij de overheid geeft een bepaalde verdieping aan je werk, die je niet zo snel ziet bij de private sector. Mijn vriend is bankier, dus ik ken het verschil.’

Chaghouani: ‘Tijdens mijn studie accountancy vroeg iemand bij mijn voetbalclub me of ik niet bij de gemeente Baarn wilde komen stagelopen. Van het een kwam het ander en nu ben ik zelfs Jonge Ambtenaar van het Jaar, ha ha. Inmiddels werk ik zes jaar in Baarn. Het mooie is dat de verkiezing van de Jonge Ambtenaar van het Jaar niet alleen mezelf, maar ook mijn organisatie veel heeft opgeleverd. En ik heb gezien hoe enorm veel talent en potentie er eigenlijk is binnen de overheid.’

Hoe denken jullie dat de overheid eruitziet over 20 jaar?

Chaghouani: ‘Ik denk dat je je dan eerst moet afvragen wat de rol van de mens in de maatschappij is over 20 jaar. Als je het tempo van robotisering en automatisering meeweegt, is over 20 jaar alles anders. De focus van de mens wordt dan volgens mij voornamelijk een ding: emotie. Ik denk dus ook dat de rol van de overheid daarop zal focussen. Nu hebben we het veel over procedures, maar daar ligt de toekomst niet.’

Westra beaamt dat: ‘De overheid bepaalt in de toekomst veel minder dan nu. Nu willen we de touwtjes straktrekken, maar we worden steeds meer gedwongen om mee te bewegen. De kennis halen we tegen die tijd van buiten, zowel van burgers als andere partijen. Waarom zou je zelf kennis verzamelen en up-to-date houden als je een universiteit om de hoek hebt? Op de universiteit is het hun werk. Afhankelijk van de situatie of de vraag bepaalt de overheid dan haar eigen rol.’

Westra: ‘Daarnaast zal de overheid zich de komende decennia in moeten zetten om inwoners meer te betrekken bij beleid. Dat wordt een issue de komende tijd, omdat het invloed heeft op de democratie. Wordt iedereen wel gehoord? Dat wordt een belangrijke vraag. De overheid faciliteert het proces.’

Hebben jullie tips voor professionals die verjonging van de overheid ook belangrijk vinden?

Westra: ‘Nomineer een van je collega’s voor de titel van Jonge Ambtenaar van het Jaar! Dat is echt een steun in de rug van die jonge collega.’

Chaghouani: ‘Denk voor even niet aan je eigen team of afdeling, maar denk even na over hoe de overheid er over 15 jaar uitziet. Bedenken wat daarvoor nodig is, en probeer een klein beetje werk te verzetten om die verandering te bewerkstelligen. Dan werken we samen aan de overheid van de toekomst.’

De nominatieperiode van de Jonge Ambtenaar van het Jaar-verkiezing is geopend tot 1 oktober. Ken je een jonge ambtenaar die een nominatie verdient? Aanmelden kan via de website van FUTUR: http://futur.nl/jonge-ambtenaar-van-het-jaar/

Souhail (26) is teamcoördinator financieel beleid en beheer bij de gemeente Baarn. Vanaf 1 oktober is hij business controller maatschappelijke ontwikkeling bij de gemeente Utrecht.

Souhail werd in januari gekozen tot Jonge Ambtenaar van het Jaar 2016.

Souhail woont in Utrecht.

 ‘De overheid mag best wat trotser zijn op wat ze te bieden heeft als werkgever.’

Emke (32) is procesmanager Vastgoed bij de gemeente Schiedam en voorzitter van FUTUR, het netwerk voor jonge ambtenaren. FUTUR organiseert ook de Jonge Ambtenaar van het Jaar-verkiezing.

Emke woont met haar vriend en dochter in Wassenaar.

‘De wil om wat te doen aan de vergrijzende overheid is er wel, maar ik zie nog te weinig actie.’