‘Lokale’ kandidaten, regionaal geluid tegenover ‘stapelaars’

Stikstofplannen, zonnevelden, meer geld naar het openbaar vervoer of juist naar autowegen. Dat de Provinciale Staten belangrijk werk doen, is duidelijk. Maar wie zíjn die mensen in het Provinciehuis, en wat drijft ze? Anders dan Kamerleden opereren Statenleden vaak in stilte. In deze serie zet Binnenlands Bestuur een aantal kandidaten uit een specifieke groep in de spotlights. In deze derde aflevering: de ‘lokale’ politici.

Dubbelrol

Het is al jaren een punt van zorg: de versplintering van partijen. De Tweede Kamer heeft inmiddels een recordaantal van twintig fracties. Sommige ervan zijn eenlingen, afsplitsers die na ruzie hun partij verlieten en alleen verder gaan. Maar er komen ook regelmatig nieuwe partijen – al dan niet gestart door afsplitsers – in de Kamer. Succesvolle nieuwkomers willen vaak al snel ook in de Eerste Kamer en op lokaal niveau meedoen. De groeiambities zijn vaak zo groot, dat de voorraad kandidaten te klein is. Het gevolg: landelijke politici komen ook op lokale lijsten en krijgen dubbel- of zelfs driedubbelfuncties. Ook zijn landelijke politici vaak ‘bekende gezichten’, waarmee partijen hopen kiezers te trekken. Annabel Nanninga (JA21) is niet alleen lid van de Eerste Kamer, maar ook raadslid in Amsterdam en lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland. Gideon van Meijeren (FvD) is vooral bekend als Tweede Kamerlid, maar is ook lid van de Provinciale Staten van Zuid-Holland en de Haagse gemeenteraad.

Binding

Het ‘stapelen’ van functies leidt regelmatig tot kritiek. Gideon van Meijeren was in de Haagse raad met afstand de meest afwezige fractievoorzitter. Aan ruim één op de vijf stemmingen deed hij niet mee. Politicoloog André Krouwel vindt (drie-)dubbelfuncties uit den boze. “Het salaris van drie banen opstrijken en er niet voor werken (je kunt raadslidmaatschap, Statenlid en Kamerlid niet allemaal volledig uitvoeren)” liet hij weten op Twitter. Doordat Kamerleden met andere functies in de lokale politiek vaak de voorkeur geven aan het Kamerwerk, is het de vraag hoeveel inhoudelijke en persoonlijke binding zij hebben met de Provinciale Staten en de gemeenteraad. Vooralsnog zijn de ‘stapelaars’ de uitzondering. Er zijn ook kandidaten die het heel anders aanpakken, en hun carrière juist wijden aan de lokale politiek.

Beste bestuurder

Johan Hamster (ChristenUnie Groningen, lijsttrekker) werd door Binnenlands Bestuur uitgeroepen tot Beste Lokale Bestuurder 2020. Volgens stemmers voor de Beste Lokale Bestuurder is Hamster ‘deskundig’ en ‘toegankelijk’. Na een paar jaar als raadslid werd hij in 2010 als student wethouder in zijn geboorteplaats Stadskanaal. Daar ging het niet altijd over rozen. Vlak voor Hamsters verkiezing tot beste bestuurder haalde de gemeente het landelijke nieuws, omdat Hamster weigerde om nog langer de jeugd- en ouderenzorg ‘kapot te bezuinigen’ na de overheveling van landelijke taken naar de gemeente.

Politieke drukte

Dré Peters (Lokaal Limburg, lijsttrekker) heeft een lange carrière in de lokale politiek achter de rug. De 72-jarige was jarenlang fractievoorzitter van de Roermondse VVD. Sinds 2014 is hij raadslid voor de Liberale Volkspartij Roermond. In die rol zette hij zich in voor de achterstandswijk het Roermondse Veld. Ook broer Ben Peters is al jaren raadslid. Hij reanimeerde Dré toen die in 2021 in de raadszaal onwel werd. Ben Peters sprak na het incident de hoop uit dat zijn broer zou leren ‘dat de politieke drukte dit niet waard is’. Die hoop lijkt vooralsnog tevergeefs.

Inclusie

De digitale kloof verkleinen, dat is wat Rachida Moreira Figueiredo (D66 Flevoland, plaats 3) wil doen. Als kind van een alleenstaande moeder met een lichamelijke en licht verstandelijke beperking, vindt zij (digitale) inclusie erg belangrijk. Tot 2022 was Moreira Figueiredo vier jaar lang raadslid in Almere. Daarvoor werkte ze jarenlang in allerlei rollen bij gemeenten als Naarden en Weesp. Volgens Tiko Smetsers, de Flevolandse lijsttrekker van D66, kan Moreira haar ervaring in Almere gebruiken om ‘de grootstedelijke problemen’ daar vanuit de provincie aan te pakken.

Goed vertegenwoordigd

Moreira Figueiredo is niet de enige die de gemeentelijke belangen in de provincie wil behartigen. VVD’er René van Hemert (Zuid-Holland, plaats 4) voert zelfs enthousiast campagne in de plaatselijke media. De voormalige wethouder van Rijswijk adviseert een stem op de VVD: ‘het mooiste zou zijn op plek 4, zodat Rijswijk goed is vertegenwoordigd in de provincie’. Van Hemert heeft niet alleen een goede band met Rijswijk, maar ook met buurstad Den Haag. Daar was hij 32 jaar lang gemeenteambtenaar. Van zijn gemeenteverleden leerde hij dat de provincie voortvarend moet zijn. “Nu plannen maken, is pas over zes jaar bouwen”.

Grote kwesties

Tegenover de ‘stapelaars’ uit de landelijke politiek staan vele politici met jarenlange ervaring in de gemeentepolitiek, vaak in de provincie waarin zij nu kandidaat zijn. Bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen liet 47 procent van de kiezers zich leiden door de landelijke politiek en slechts 15 procent door de provinciale politiek. Toch oogst de focus op landelijke politici bij lokale verkiezingen de laatste tijd kritiek. BNN-VARA kondigde onlangs een ‘verkiezingsdebat’ aan tussen de ‘linkse wolk’ van Attje Kuiken (PvdA) en Jesse Klaver (GroenLinks) enerzijds, en Mark Rutte en Edith Schippers (VVD) anderzijds. De aankondiging leidde tot verbazing, omdat geen van de deelnemers aan deze landelijke tweestrijd (direct) verkiesbaar is. Geen wonder, want juist de provinciale politici moeten de komende tijd aan de slag met grote kwesties als stikstof, benadrukte de Noord-Hollandse commissaris van de Koning Arthur van Dijk onlangs: “De media staan vol met vraagstukken waar de provincie bij betrokken is”.